29 mars 2024
spot_img
AccueilPolitiqueFransa n Macron mazal-itt di "royaume arabe", At Uksakiḍ n FLN akked...

Fransa n Macron mazal-itt di « royaume arabe », At Uksakiḍ n FLN akked Mokri mazal-iten di « nationalisme arabe » !

S TMAZIƔT

Fransa n Macron mazal-itt di « royaume arabe », At Uksakiḍ n FLN akked Mokri mazal-iten di « nationalisme arabe » !

Tawaɣit yiwet, akka neɣ akkin, tamurt akken tella tuɣal di rrif, ferrun-tt fell-as wiyaḍ !

Abruy umezruy : asmi yewweḍ Christophe Colomb tikkelt tamezwarut di 1492 ɣer tmurt n Marikan, inwa yewweḍ tamurt n Hend (Inde). Isemma-yasen i yimezdaɣ i yufa din « Ihendiyen ». Azal n 11750 km i yellan gar tmura-nni, maca ar ass-a, imezdaɣ imezwura/inesliyen n Marikan neɣɣar-asen ‘’Les Indiens’’. Di Marikan, tura seggmen awalen, gan asen-isem iwatan : « The Natives »/Inesliyen, arraw n tmurt.  

Tadyant n Christophe Colomb di 1492 am tedyant n jiniral de Bourmont asmi d-iwweḍ akal n Lezzayer di Sidi Freǧ deg wass n 14 yunyu 1830. Ilmend ad ẓren kecmen tamurt n Taferka, n Numidya i yellan si leqrun d leqrun, agennur n Dey Ḥusein yerra-yasen tamuɣli akkin, ɣer El Ḥiǧaz n Waâraben. Napoléon III irna ɣer zdat, ibeddel isem i tmurt,  islul-d « Le Royaume arabe » !

Si 1830 armi d-ass-a, tasertit n Fransa yiwet : teqqim di tmuɣli n Napoléon III.

Tajmilt i tkemmict n imussnawen ifransiyen, wid ur tesdderɣel tmuɣli n iserdasen-nsen, seddan tamussni akken ad issinen tamurt, amezruy-is, idles-is akken illa, tutlayin-is. Tiwaculin Basset (André, René, …), Hanoteau, de Foucault, Dallet, d kra deg-sent.

- Advertisement -

Di 2021, awal n uselway Emmanuel Macron yessewham (2) : « ur ẓriɣ ma yella waɣlan/nation Azzayri qbel 1830 neɣ ala, d tuttra … ». Di yal awal, illa wayen d-iffɣen seg yimi, ayen yuran, illa weḥric ur d-neffiɣ, ur yuri : zun d Fransa (s 132 iseggasen n usehres-is) i d-islulen aɣlan azzayri. Anda yella umgared gar Macron akked Napoléon III ibeddlen aẓar i tmurt ?

Mačči d tamussni i ixussen di Fransa, maca isertanen-is (les hommes et femmes politiques) ẓerren amaḍal, iɣerfan, amezruy s tmuɣli n lfayda/ammud-nsen. Ar ass-a tamurt tamaziɣt, si Merruk ar Libya, tedda kan d taqeffaft di tsertit taârabt, imezdaɣ-is d irbiben ur nefri, war aẓar, war idles.

Tuttra n uselway n Fransa tessenker-d ayen ur negguni : d adabu n Lezzayer n ikaskiḍen n FLN – RND, wid i yeqqnen aḍar afus ɣer ‘’nationalisme arabe’’ si qbel 1962, wid i yewwten ad snegren amezruy n tmurt, idles akked tutlayt tamaziɣt di tmurt-nnaɣ, i yuzzlen ad d-skeflen Massinissa, Makawsen, yugerten, Yuba… akken ad qablen Emmanuel Macron, akken ad as-inin : « illa waɣlan azzayri amaziɣ si leqrun d leqrun ! Ccan n Cirta d ameqqran ». 

D tiḥila ur yumin yiwen, d tikli n win iddan deg ubrid n « ayen ufiɣ ad wten-yis » ; d wid yellan i yellan.   

Ccan n tmurt d izerfan, d tafat deg umezruy-is deg ur iffir kra, d tilelli n yemdanen akken ad ibedd udabu d tiwizi n tarwa n tmurt mačči d anzel akked leḥbas imeqqranen.

Issefk ass-a, tura/imu ad ldint tebbura n leḥbas n udabu n Lezzayer, ad d-ffɣen warraw n tmurt, akken ad kecmen annar n bennu n tmurt ɣef lsas n tidett. D win i d asirem nsen akken llan.

D win kan i d abrid akken ad innerni ccan d yiseɣ n tmurt. Mačči s usekfel n yeɣsan n Massinissa !

Deg usalu n tlelli inejren si furar 2019, tiɣri n « Libérer l’Algérie » ur tezmir ad teqqim d awal kan, akken ad yekkes akkin « Royaume arabe’’, ad irnu ad ikkes akkin ‘’nationalisme arabe’’, ad kksen ifergan, akken taggara ad tbedd Lezzayer tazzayrit tezdi di talwit akked tmura n Tmazɣa.

A. U. L.

Timerna / Notes :

1) Général Louis de Bourmont (1773-1846), nommé par le roi Charles X, général en chef du corps expéditionnaire contre la régence d’Alger et dont il avait conçu et préparé le projet suivant précisément le plan établi en 1808 par l’officier du génie Vincent-Yves Boutin (envoyé comme espion par Napoléon qui envisageait cette expédition), il débarque sur le sol algérien accompagné de ses quatre fils, le 14 juin 1830. L’armée aborde à Sidi-Ferruch, livre les 19 et 24 juin les deux batailles de Staoueli, et fait capituler Alger le 5 juillet 1830. (wikipedia)

2) « La construction de l’Algérie comme nation est un phénomène à regarder. Est-ce qu’il y avait une nation algérienne avant la colonisation ? Ça c’est la question… ». Président Emmanuel Macron, Le Monde 03/10/2021.

Auteur
Aumer U Lamara, physicien, écrivain

 




LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici