24 avril 2024
spot_img
AccueilIdéeImeḥbas n yiseɣ

Imeḥbas n yiseɣ

S TMAZIƔT

Imeḥbas n yiseɣ

Tizzayrit n 1962 ar wass-a, ur ɣ-teǧǧi ur ɣ-txellef. Nekni s Leqbayel ulac tin ur ɣ-tesbubb. Neqqel-as am ṭṭbel, win iran yesṭerbek. Ulac imḥaddan neɣ qlilit, ma d nekni ifassen d ilmawen! Ufan-aɣ abrid.  

Aseggas-a yerna kra, yessawal i nnger. S kra ikka unebdu wten deg-neɣ ur cuḥḥen. Wwin imeɣnasen ar leḥbes, kksen-aɣ luksijin, ur qniɛen ara ssaɣen times i tmurt, skenfen argaz tameṭṭut, skenfen ulawen n wid i d yeqqimen. Lemmer ulac allalen itiknulujiyen imaynuten ara-d yesseknen lɛer-nsen, tili wten-aɣ-d s napalm, ad tefrun yid-neɣ ɣef yiwen webrid.  A tt-xedmen am wulac, udmawen n lɛer ur yelli deg wacu ara setḥin. 

Leḥkem ur nesɛi aḥkim, yeččur leḥbus d At Yiseɣ. Yeqqed tiwaculin-nsen. Ira ad yesseknu tuddsiwin-nsen. D leḥkem ungif! Yenwa s ddeq, s tyita, d leḥbes  ara-d yessens times n timmeɣnest yekkren deg wulawen n Leqbayel, neɣ ahat ula n wiyaḍ. Yettu akken Aqbayli, iɛeqqel gma-s di teswiɛt n ddiq, iḥemmel-it, yettili ar yidis-is, i tettu cedda d wayen i t-yebḍan yid-s. Ihi yawi ar leḥbes neɣ yeqqim, mmi-s n laṣel ur yettbeddil. 

Ass-a, ttaɛbiya teččur, rnan-d leqwanen imaynuten d ccnaq. Ldi-d imi-k, aru-d awal ur bɣin, a k-rren d arebrab, din yečča-k leḥbes. Ma drus! Ufan-d anda ara sefḍen lmus. Irebraben! Cwi kan, ssut n ddula n Lezzayer am yedrimen-is, ur teffɣen ara i tlisa, ttsewwiqen ala deg usekwaṛ. Imḍebbren-is, berrḥen, cemmten neɣ qqimen. Ur sen-d yesli yiwen. Uɣalen d taḍsa gar leǧnas. Anwi i k-yerran ay ajeɛbub d aftat! 

- Advertisement -

Irgazen d tlawin i rran d irebraben nekni nessen-iten, nɛuzz-iten, d imeɣnasen, d tasuta uzekka, d At wawal. Ur nɣin ur ukiren. Tiktiwin-nsen, isenfar-nsen ssuffuɣen ala ar tafat. Ad d awin ala tifrat d talwit. ɣas akken yal yiwen d abrid i d yewwi, wa d timanit wayeḍ d azarug, ma d taqbaylit tesdukkel-iten, tger-asen irebbi. Imeɣnasen am Ḥemmu, Lunas, Ɛebdennur, Qamira, Raziq, Kamel, Leḥlu, Buɛziz, Muḥend-Crif, Mulud, Mexluf… d imeyyaten nniḍen,  tiktiwin-nsen ẓẓant, uɣent. Tiktiwin-nsen d tid n tmurt n Leqbayel s umata. Ihi s kra n Uqbayli n laṣel d arebrab, ma tkemmel akka, a s-ifak yemru i lxuǧa.

Fket isem i tebɣim, cemtet akken tufam, imeḥbas-nneɣ n tesrtit d atmaten-nneɣ, d afud-nneɣ, d iseɣ-nneɣ, yes-sen ara tbedd tmurt. Yal cedda tettabaɛ-itt talwit. Adabu d wakraren-is, ilaq ad ḥsun akken Amezruy yessalay di ccan n yimeɣnasen yulin asawen s waɛrur, yettwaḥebsen, wid i yettwakkes wezref, yettwanɣan. S kra udabu amhersan yerran irgazen d tlawin d irebraben, agdud yettak-asen azal. Ilaq adabu ad yeḥsu amek i d yegra Mandela. Leḥkem amiḥyaf ulac tacmat ur s-yesbubb, ula d 27 iseggasen n leḥbes ur t-rẓin, ula d netta rran-t d arebrab. Tettum? Agdud azulu yessen-it, yettsuɣu yal ass: Mandela yid-k nella. Ula d Gandhi yettwarkeḍ, maca amek i d yegra ass-a i talsa. Amek i d yegra Mammeri, d azamul n tmaziɣt d tussna, tasdawit n Tizi Wezzu teṭṭef isem-is. Wid-nni akken i t-iregmen anda i d gran? D iceqfan yeffurmen, ttwaṭṭegren mi d uɣen ijdiden. Ula d De Gaulle rran-t Inaẓiyen d lḥukuma n Vichy d arebrab deg iseggasen n 40. Krim yestenyan ɣef uzarug n Lezzayer, d arebrab i t-yerra uwanek n De Gaulle yettun ansi i d yekka. 

Akken i s neqqar: win iteddun ɣef tidet yessawaḍ. Ihi, tiktiwin n imeɣnasen-nneɣ yettwakerfen di leḥbus n tizzayrit n 62 ar wass-a, ad flalint, ad ǧǧuǧgent, ad fkent isegmi i talsa. Akken ma llan imeḥbusa-nneɣ n yiseɣ, xeddmen ɣef teqbaylit. Taqbaylit i ɣef yemmut Matoub. Taqbaylit i ɣef  Yettwaḥbes Haroun d Baḥbouḥ d yemdukkal-nsen. Taqbaylit i ɣef yecna Chérif Kheddam d Slimane Azem. Taqbaylit ɣef i tura i tecna Taoues Amrouche d Feraoune. Imeḥbas-nneɣ i s-bɣan d zeddi n lqedd i teqbaylit. I ɣ-bɣan d tafat. Nekni iwwi-d a s-necfu, a sen-nerr lxir si tura. Issefk a nili ar yidis-nsen, ar twaculin-nsen, s wayen akk nezmer. Tilelli i yal ameḥbus n tesertit anda ma yella di Lezzayer neɣ deg umaḍal.

(*) Farid Benmokhtar d aselmad n tutlayt d yedles amaziɣ di tesdawit n Paris 8.  

Auteur
Farid Benmokhtar (*)

 




LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici

ARTICLES SIMILAIRES

Les plus lus

Les derniers articles

Commentaires récents