19 avril 2024
spot_img
AccueilIdéeLes Maures (los Moros), Fransa, akked waṭan n "l’arabisme"

Les Maures (los Moros), Fransa, akked waṭan n « l’arabisme »

Royaume arabe

Anekcum n Maréchal de Bourmont ɣer Lezzayer deg wass n 5 yulyu 1830, zun ibeddel abrid ɣer Djeddah, neɣ ɣer tiɣremt nniḍen n wagmuḍ arab, mačči ɣer Tefrikt Ugafa, tamurt tamaziɣt.

Tasertit taârabt tuɣ aẓar di tmurt s tgejdit irekkel Napoléon III, asmi yenna di Lezzayer, di ctamber 1860 : « Akal-nnaɣ di Tefrikt (tamurt n Lezzayer), mačči d tamhersa kan menwala, d tagelda taârabt » (1).

D win i d asalu n udabu n Fransa si tazwara, d « tasertit taârabt », ɣas tella tmussni n umezruy n Tmazɣa, si leqrun imezwura send Roma ; tamussni-nni teqqim  kan ger imussnawen umezruy.

Si  timmunent n 1962, ur ibeddel ubrid-nni, tezdi tsertit n Lezzayer akked tin n Fransa, deg uḥḍun n la Ligue arabe, akked « la politique arabe de la France ».

- Advertisement -

Tasertit, d annar n tiḥḥerci, n teḥraymit, akka d wakka, maca ma tessaweḍ tsertit akken ad tbeddel udem i umezruy, mačči d tiḥḥerci, d tixxubta.

Amedya, d tallit n umezruy n Imaziɣen inselmen mi kecmen timura n Spanya, Portugal akked wanẓul n Fransa seg useggas n 711. Tadyant n tzegra n Tarik Uzeyyad, si Merruk ɣer Spanya, tettwassen deg umaḍal.

Di tmura n Spanya akked Portugal n wass-a, ur illi wayen iffren deg umezruy-nni. Nitni ttarun ayen illan : d Los Moros inselmen n Norte Africa i d-ikecmen tamurt-nsen (2), mačči d agdud aârab illan akkin di tiniri n tmura taârabin.

Win irezfen ass-a ɣer tmura-nni, ad yaf di yal tiɣremt, imukan, tiẓeɣwa, igadiren i yebnan di tallit-nni, si lqern wis 8, armi d lqern wis 15. Tira yellan ur tbeddel udem : d los Moros musulmanes neɣ muçulmanos s tapurtugitt, i iḥekmen tamurt.

Maca, di yal tira i yessuqlen/iṭṭerjmen ɣer tefransist, akk’akka ad d-tekcem twekka : deg umkan deg yella « los Moros », ad d-skecmen awal « musulmans », neɣ « Les Arabes ». Amzun ibeddel aẓar ugdud i d-ikecmen tamurt !

Mauretanya (tamurt n los Moros) illan si nnig 10 leqrun, send tallit n Ruman, tuɣal d tamurt… taârabt (3).

Ur illi d war tamussni n wid/tid issuqlen idlisen akked teplakin deg imukan. D tamuɣli n tsertit taârabt n Fransa i izegren tilisa, tedda s ufus n wid issuqlen tira-nni ; slalen-d asekkak n “tamuɣli taârabt deg umezruy’’(4).

Mačči deg yiwen umkan kan, neɣ sin i neẓra tiḥila-nni.

D ayen illan yura ula deg yedlisen n Guides Michelin. Amedya, deg udlis n Portugal (Guide vert du Portugal), ulac awal “berbère” di 655 n tebtirin/pages i yellan deg wedlis !

Mačči d tatut !

Aṭan n “l’arabisme” illan di Fransa ass-a, issefk ad ikkes akken ad kksent tḥila i ɣef tebna tsertit n tmurt gar-as d tmura n Tamazɣa.

Ma llant tḥila akked usekkak deg umezruy, ur tezmir tdamsa neɣ tasertit tagraɣlant ad ddunt akken iwata.

Timerza n Macron iḍelli ɣer tmurt n Lezzayer, akked ‘’ray-ray’’ ikeblen inig-nni, ur llin d ayamun i ubrid amaynut ad tent-ifrun. Urar n “commissions n waya d waya”, d aɣebbar s allen kan.

Mazal lxir ar zdat.

Aumer U Lamara

Timerna / Notes.

1) Discours de Napoléon III devant le port d’Alger, en septembre 1860 : « Notre possession en Afrique n’est pas une colonie ordinaire, mais un royaume arabe ! ».

2) Moro : Que es del norte de África (https://es.wikipedia.org/wiki/Moro)

Maure : Termes désignant autrefois les populations nord-africaines occidentales, appliqués aujourd’hui à un ensemble de populations sahariennes de Mauritanie, du Sahara occidental…

3)  La Maurétanie (ne pas confondre avec la république de Mauritanie, créée par la France le 28 novembre 1960), est la partie occidentale de la Berbérie depuis l’antiquité (la Barbaria des anciennes cartes maritimes), comprenant la moitié ouest de l’Algérie, le Maroc et l’actuelle Mauritanie. La partie orientale de la Berbérie s’appelait alors la Numidie ; et cela depuis au moins 10 siècles avant J.-C.

La Maurétanie a été successivement unifiée (sous les rois Syphax, Massinissa…) depuis le 3e siècle avant J.-C., puis morcelée par Rome et colonisée après l’arrestation et l’assassinat à Rome de Jugurtha en -105 avant J.-C. Il y eut jusqu’à trois Maurétanies juxtaposées (Maurétanie tingitane (Tanger), Maurétanie Césarienne (Cherchell), Maurétanie Sétifienne (Sétif), …), et la Numidie et l’Afrique romaine, sur les ruines de Carthage.

4) Charles Martel n’a jamais arrêté les Arabes à Poitiers en 732. Normal, ils n’y sont jamais venus ; par contre il a bien combattu les Maures (Amazighs) musulmans, et tué Abd el Rahman, gouverneur d’Andalousie.

https://fr.wikipedia.org/wiki/Bataille_de_Poitiers_(732)

Café l’Impondérable : Youcef Zirem accueille Aumer U Lamara

LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici

ARTICLES SIMILAIRES

Les plus lus

Les derniers articles

Commentaires récents