9.9 C
Alger
AccueilMise en avantLezzayer mačči d «le royaume arabe » !

Lezzayer mačči d «le royaume arabe » !

Date :

Dans la même catégorie

Jil Djadid : le Dr Lakhdar Amokrane élu président

Le parti Jil Djadid a élu, ce week-end, le...

La Kabylie, ce souffre-douleur d’un régime à la dérive

N’en déplaise au pouvoir, il n’y a pas de...

Christophe Gleizes condamné à 7 ans de prison

Le parquet de Tizi-Ouzou, en Algérie, a requis mercredi...
spot_imgspot_img
- Advertisement -

« Royaume arabe », d awal n Napoléon III, i yenna asmi d-yusa ɣer tmurt n Lezzayer tikkelt tamezwarut : « Notre colonie d’Afrique n’est pas une colonie ordinaire, mais un royaume arabe » / akal-nneɣ di Tefrikt, ur telli d tahrest n menwala, maca d tagelda taârabt » (1).

Ma nesmekta-d awal-a, akken kan ad naweḍ ɣer uẓar n wugur ameqqran ur nefri di tmurt n Lezzayer, am akken ur ifri diɣ di tmura nniḍen n Tamazɣa : d ugur n tmagit/identité n nnig 100 imelyan n yemdanen.

Ma yella ugur amezwaru ikka-d si tmuɣli n temharsa n Fransa, zun mačči ɣer Tefrikt n Ugafa i d-kecmen di 1830, nutni kecmen ɣer tmurt taârabt n Saâudya, akken ad d-slalen tagelda taârabt, si Surya ar Lezzayer, tikerkas timeqqranin rnant-d si tlalit n ikabaren n Merruk, Tunes d Lezzayer : akabar n Parti du Peuple algérien (P.P.A.), akked ‘’tejmaât n Laâulama’’.

Talalit n PPA di 1937, d tuɣalin ɣer deffir, ma neqren-it ɣer uakabar amezwaru n timmunent/indépendantiste, Etoile Nord-Africaine (E.N.A.) n 1926, acku yella d tamuɣli n tlelli n Tefrikt n Ugafa, s tmagit n Tefrikt n Ugafa.

PPA ikcem aḍar afus di taârabt-tinneslemt, acku Messali yella di Lezzayer, kecmen deg-s imeɣnasen n tinneslemt, tekcem-d tsertit n Liga aârabya n Chakib Arslan (i yellan imir-nni di tmurt n Swis).

Abrid n tikerkas n PPA-MTLD, iban-d ugar di Tezɣent/crise n 1948-1949, asmi yefka tazrawt/memorandum i tejmaât n ONU, anida yura « l’Algérie existe depuis le 7eme sièle » / Lezzayer tella si lqern wis 7 ». Messali ikkes akkin nnig 30 n leqrun n umezruy n tmurt.

Tazrawt-nni iqublen tasertit n Messali, « Lezzayer tilellit ad tidir » (2), akken ad yili uskasi deg ukabar, ad d-tuɣal tsertit n PPA ɣer ubrid n Lezzayer tazzayrit, s umezruy-is d tmagit-is, tesban-d ugur ameqqran iteddun ad issemɣer deg umussu aɣelnaw. Tikerkas snernant ɣer sdat.

Wid idduklen deg usalu n taârabt-tinneslemt (PPA n Lezzayer, Istiqlal n Merruk, Destour n Tunes) ur qqimen aâzlen di yal tamurt n Tefrikt n Ugafa, maca sbedden tagejdit n tsertit-nsen : « Bureau du Maghreb Arabe » di Lqahira, win deg llan bedden d iqeddacen : Mohamed Khider, Allal el Fassi akked Bourguiba. Si 1947, mi d-ikcem Abdelkrim El Khettabi si tegzirt n La Réunion, sekcemn-t-id ɣer ugraw-nsen, slulen-d « Mouvement de Libération du Maghreb arabe ». Mi yeṭṭef adabu Djamal Abdel Nasser di 1952, ifka-yasen tallalt/aide ugar, acku tedda akked tsertit-is. Din i teqqen !

Di Merruk, armi d 1947 i yessaweḍ ukabar n Listiqlal ad d-issekcem selṭan Mulay Muḥemmed Ben Yusef (Mohamed V) ɣer tsertit n taârabt-tinneslemt.

Inna-t deg inaw-is, « discours de Tanger » : Merruk d tamurt taârabt, ad tekcem deg ugraw n tmura taârabin… » (3).

Ass-a, d zeddi/union neɣ d beṭṭu/séparatisme ?

Ass-a, Tafrikt n Ugafa, ad teddu deg usalu n Tamzaɣa, ad tesdukel timura yellan deg-s akken ad d-ilal ugraw ameqqran n nnig 100 imelyan n yemdanen, ad yili d win ibnan ɣef tidet mačči ɣef tkerkas n « Maghreb arabe », neɣ ad taɣ abrid-nniḍen n nnger-is.

Abrid-nniden, d win deg kecmen ikabaren n beṭṭu, d win iran ad d-islal « Tagduda n Arif », akked win iran ad d-islal « Tagduda n Kabylia ».

Uguren n tmuɣli-nsen mačči yiwen :Beṭṭu ur d-irennu tazmert i d-tettak yal tadukli.

Tasertit n beṭṭu ad teldi tabburt i yimussuten n taârabt-tinneslemt akken ad d-slalen di yal tamnaṭ ‘’Lxalif aârab-inneslem’’ iṭṭfen di tinneslemt nnig wayeḍ. D imelyaren n Saâudya, n Qatar, n Emirates ad d-inneɣlen ɣer tmurt. Ad d-aɣen imenzan/ mercenaires si yal tamurt, akken ad srewten di Tamzɣa, ad tebḍu d iḥedren n ccwal. Amedya n tmurt n Sudan ass-a, iban ur iffir…

Yiwen ubrid i yellan : d abrid n tdukli

Di tsertit, llan wid ittazzalen akken ad frun uguren illan, s tazzla, netta d timerna i d-rennun uguren imeqqranen (« appliquer de mauvaises solutions pour de vrais problèmes »). Akken i tderru yal tikkelt deg zun reglen-d iberdan :

Iḍelli, di temharsa n Fransa, « tajmaât n Laâulama » (les oulémas) nnan : « Fransa ur teteffeɣ si tmurt n Lezzayer ; issefk kan ad nessexdem tinneslemt-nneɣ ddaw uzaglu n temharsa… ». Snulfan-d apartheid meqlubi, beṭṭu gar yinselmen akked Irumyen, ddaw udabu n Fransa !

Ass-a, ikabaren n Arif akked Kabylia, nnan « ur izmir yiwen ad issevli tasertit n taârabt-tinneslemt » n wid iḥekmen tamurt (agellid Aâyalawi di Merruk, iserdasen akked ‘’system FLN’’ di Lezzayer, …).

D tamuɣli iteddun ad tefren asafar ara yenɣen win yuḍnen, mačči d ddwa ara t-isseḥlun.

A win yufan ad neddu deg ubrid-nni yessuffuɣen, ad nini ass-a :
« Nezmer-as ɣas yessawen ».

Aumer U Lamara

Timerna / Notes :

  1. « Notre possession d’Afrique n’est pas une colonie ordinaire, mais un royaume arabe ».
    Napoléon III, le 19 septembre 1860 à Alger, lors de son premier voyage en Algérie conquise (le 2eme voyage aura lieu en 1865).
    Napoléon III a aussi ajouté : « La mission de la France consiste à élever les Arabes à la dignité d’hommes libres » !!!
  2. Tazrawt « L’Algérie libre vivra » / Lezzayer tilellit ad tidir ». Uran-tt 5 yimeɣnasen n PPA : Ali Yahia Saïd/Sɛid, Mabrouk Belhocine, Yahia Henine, Sadek Hadjares, Saïd Oubouzar.
  3. Discours de Tanger : Prononcé le 10 avril 1947 par le sultan du Maroc, Mohammed Ben Youssef (Mohammed V), qui s’exprimait publiquement dans le jardin d’El Mendoubia, le discours de Tanger présente le Maroc comme un pays arabe lié aux autres pays musulmans et se réfère à la Ligue arabe… À plus lointaine échéance, le discours de Tanger souligne le caractère dynastique du nationalisme marocain qui s’organise autour du souverain, situation originale par rapport à celle de la Tunisie ou de l’Égypte… (JM. Chanmpion).

Dans la même catégorie

Jil Djadid : le Dr Lakhdar Amokrane élu président

Le parti Jil Djadid a élu, ce week-end, le...

La Kabylie, ce souffre-douleur d’un régime à la dérive

N’en déplaise au pouvoir, il n’y a pas de...

Christophe Gleizes condamné à 7 ans de prison

Le parquet de Tizi-Ouzou, en Algérie, a requis mercredi...

Dernières actualités

spot_img

LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici