Site icon Le Matin d'Algérie

Tamacahut n iɣerdayen n tfeqluct

Calebasse

Tella yiwet n tmacahut d taqdimt, ttawin-tt-id ɣef snat n tyugiwin iɣerdayen, telha, neɣ  tgerrez akkya. Ayen ɣef i d tettawi icuba ayen akka i ɣ-yuɣen nekni s Leqbayel d yegduden yettemderkalen, yettwagedlen, wid yebḍan am ibawen ɣef  lluḥ. Tamacahut-a tecba taswiɛt tamcumt ideg i d negra, tessewham, tekres tikersi inijel.

Lfiraq d gma-s n lmut. Yal wa anda i d yegra. Yal wa anda yenta yic-is. Yal wa ira ad ibeddel adeg anda yella! Ad yinig, ad iteffeɣ ad yettuɣal am yefrax ifirelles, maɛna tamurt-is ur tecbi tamurt ur tesɛi azal, ur iqebbel yiwen arraw-is, amzun ttawin yid-sen ajeǧǧiḍ neɣ s ɣur-sen i d yekka wenfafad n Covid. Wayeḍ i ibeɣa d tuffɣa uberriq, yeqqar ad ruḥeɣ kan ayen nniḍen a tt-yefk Rebbi i wasif.

Lḥasun yekker herwel gar yemdanen. Wa yeqqar-as yif-iyi leflani yellan deg udrar abeḥri tili, tayeḍ ala xir deg yinig tilelli d tukksa n lxiq, wayeḍ yeqqar-as anda telliḍ d leḥbes, maɛna ifen-aɣ wid yellan deg-s ɣef yiseɣ… Ma d wid yettwaḥebsen ur sen-d isaḥ ara wawal, maɛna lebɣi-nsen iban, d tilelli. Ih d tilelli. Yezmer ad d tili tifrat? Ass-a neɣ azekka? Ar melmi ?  Ahat akka gar-aneɣ d kra iseggasen, wissen! Ugaɣ ur d tettili wara maḍi ma nkemmel akka nettarra takmamt! Ma yal wa a s-yeqqar ad yemneɛ Rebbi aqerruy-iw akken i s yenna Ǧeḥḥa mi tekker tmes. Iḍul s anda ara nruḥ.

Wid izdeɣ usirem, ad llzen. Iwwi-d ad tfrun d yiman-nsen, ma ur d giren ara afus, ur sdukklen ara iɣallen-nsen… ihi cedda ad tennerni,  ad qqlen d aklan, ad mmten yir lmut, yal wa ad yettnezzih deg wayeḍ mi ara yesselqaf, ula d lmut a sen-tt rren ɛzizet, ɣlayet. Am wakken i teḍra d iɣerdayen-nni daxel n tfeqluct. Ur ufin ara amḥaddi, ulac wid ara ten-id yekksen si ṭṭlam.

Tafeqluct tbedd ɣef yiman-is teqqel-asen d tasraft.  Anwa ara ten-id isellken? Wid terza  taluft-nsen ur zmiren i kra, ifassen-nsen d ilmawen, leǧyub xlan. Ma d wid ur nesli neɣ yesɛuẓgen iman-nnsen, yefkan tayett i yeɛdawen, atna-d nnecraḥen ttawin-d inekraf d awal: “Yella win i sen-yennan ad aɣen abrid am wa?  Ɛnan tasna n warẓaẓen tura a k-qqaren ay At laɛraḍ nettwaqqes! Amayaf amayaf win ixedmen kra a t-yaf.  Nekni nesɛa lecɣal, nettaɣ neznuzuy, labas bxir lḥemdulleh. I wakken a nerbeḥ a nesserbeḥ ɣas a neznez cwiṭ n nnif i d yeqqimen. Yerna assen ideg ara neɣli ad d tazlem s ijenwiyen! Yal wa s webrid-is”.

Tafeqluct ideg ḥeṣlen, tecba anu, lqay, d ṭṭlam, yettruẓu ifadden, yessiwsur.  Bɣan  ad d ffɣen, ttnadin tawwurt yessufuɣen. Ah amek? Ẓran d acu i ten-yeggunin. I ten-yeggunin  d llaẓ, d fad, d lxiq imawlan,  d watmaten d tyessetmatin d yemdukkal ideg zdin tudert ẓiḍen neɣ qerriḥen! Lxiq yuɛer, yeskussum amdan. Nugad i d iteddun, yessewḥac uzekka, nugad ad yeqqel d aẓekka.

Ulac win yufan iman-is! Am win zzin leswaṛ, am win yellan berra i leswaṛ, yal wa amek i neggi wul-is, amek i tezza tasa-s. Tikwal d win ṭṭfen rebɛa n leḥyuḍ i tt-yefran d yiman-is, ɣas ur ihenna wul-is maca yeẓra anda yella, ɣas yettwaqreḥ yeẓra d acu i d ssebba, yessen abrid-is, yebɣa a t-yaweḍ, yerna a t-yaweḍ, s kra n win iteddun yessawaḍ.

Yuɛer ɣef win rran akin leswaṛ, isaffen, lebḥur, i tezzi am tzizwit yeffɣen taɣrast. Ulac leswaṛ i s-d yezzin, maɛna zzin-as-d i wallaɣ-is. Tilelli ur newwiḍ d tilelli mačči d tilelli, i s teqqar tinna akken yebɣan ad tinig. Tilelli i iman-ik kan ur tecbi tilelli, ma yella ayetma-k ttwakerfen, ttwawten, ttwaḥeqren amek-itt akka tlelli-ya.

Taswiɛt tamcumt, taḥeqqart tegdel timlilit gar leḥbab d imawlan, tcuba nnger.  Wa ur iɛeqqel wayeḍ, ahat wa ad yekkat deg wayeḍ! Mačči d lmuḥal, tagnit tuɛer. Yezmer ad ilin imennan, neɣ llan-d: amek a lɛaǧaba nella afus deg ufus, nezdi tiktiwin, wa ur yettak afus deg wayeḍ, neddukul akken, zik ayen yellan nemmuger-it, ass-a mi neḥsel, nettwakbel, teqleb fell-aɣ tfeqluct ulac tagmatt ? Ulac tayett ?  Ttun tagella d lemleḥ ! Ttun awal i nefka! Ihi ttun taqbaylit! Wid yellan deg berra zemren,  ad zzmen,  ad inin ɣas cwiṭ. D acu ara-d inin? Ulac! Uɣent mkemda. S kra n wayen ara-d inin yettwaɣ, dirit. Ulac tifrat. Ulac win i ihenna wul-is, am iɣerdayen n berra am wid n daxel.

Attan ihi tmacahut n snat n tyugiwin iɣerdayen i wid ur tt-nessin ara:

Yenna-yak iɣerdayen am iɣersiwen nniḍen; rnu-ten ar bu sin iḍarren, ḥemmlen tudert, snen-as i tayri melmi i yebɣan, snen-as i tegmatt ma bɣan-tt. Tella yiwet n tebḥirt deg uzaɣar, teddeṛder, yal lxir deg-s yella, yal ajeǧǧig yemɣi-d, tecba lǧennet neɣ xir. Zedɣen-tt rebɛa iɣerdayen, ur ten-ixus wara. Ulac win yellan am nutni. Ččan swan, rtaḥen, ḍsan i ddunit teḍsa-yasen-d. Yiwen wass bu sin iḍarren, yexdem taxnanast, am wakken yezga ixeddem-itent, ɣas akken nennum s kra yettwaɣen di ddunit,  nettara-t ɣef iɣerdayen, ihi bu sin iḍarren yeǧǧa tafeqluct d taqdimt, tres ɣef yidis di tlemmast n tebḥirt, imi-s yeldi amzun d tanefsa yettrajun anwa ara tečč. Aḍar aneggaru ufellaḥ yeffeɣ tabḥirt uzzlen-d iɣerdayen-nni yellan di lxir d liser, ad ẓren acu i d yeǧǧa akka acu i d yettu akka!

Wwḍen-d ar zzat n tfeqluct, tezzin-as, wehmen deg-s, amzun di laɛmer ẓran taxsayt. Yiwen uɣerda yeṭṭef taɣerdayt-is deg ufus, izwer-itt ar yimi n tfeqluct, taɣerdayt tejbed-it-id ar daxel, tafeqluft n twaɣit tbedd, tres ɣef yiman-is akken ilaq, tufa amkan-is. Din din yekker wahruḥu, sin-nni di berra wehmen! Amek akka a lɛaǧaba i ten-id ǧǧan di berra! Ma  d sin-nni yellan daxel, yeffeɣ-iten laɛqel, ẓran ur d yeqqim wayen iɛeddan.

Tafeqluct tecba tasraft neɣ ugar, yal tikkelt mi ɛerḍen ad alin ad ɣlin ar lqeɛ, ad yeddez uqerruy-nsen. A tin xedmen! taɣerdayt tekka-t deg udem-is. Ẓran d acu i ten-yettrajun, d lmut! Rrant i isuɣan, ahat a sen-d slen yemdukkal-nsen, ahat a ten-id suffɣen. Ulac, suɣen almi i ɛyan ulac. Wehmen, bdan imeṭṭi d wesḥissef. Amek akka i ɣ-ttun yemdukkal-nneɣ! Nella am iḍuḍan ufus, yezdi-yaɣ lxir d ccer. Ass ideg neḥsel ttun-aɣ! Saḥa ya Rebbi saḥa! Nutni atna-d di berra d ilelliyen, tabḥirt akk d ayla-nsen, ad ččen ayen bɣan, ad merḥen anda i sen-d tenfeḥ.

Anef i nekni a nemmet di llaẓ d usemmiḍ. Sin-nni yellan di berra, yeffeɣ-iten leɛqel ula d nutni. Xedmen s kra i yellan gar ifassen-nsen,  ɣaren-asen s ṭṭleq ugerjum-nsen, ulac win i sen-yerran awal. Yal tikkelt mi ara wwten ad d alin ad d ccḍen! Tafeqluct amzun tedhen s tassemt. Dɣa tefra, sin daxel sin di berra. Aɣerda akeswaḥ yebda-d imiren tid-nni ur neffiɣ ara fell-as. “Twalaḍ a taɛzizt, wiyi yellan akka s daxel, ugin ad d ffɣen, ugin ad d rren awal, iban d agerruj i yufan, iban lxir yellan daxel yif tabḥirt-a ideg  i nella.  Ssneɣ-t bu tseṭṭa-nni, yeččur d nnḥas, yettxemmim i netta kan! Awer yerbeḥ awer d yeṭṭil fell-as”.

Di teswiɛt-a ideg i nella, ulac win yufan iman-is, ulac amkan ideg ires lxaṭer n wemdan, daxel neɣ di berra! Ulac tuzzma. Ǧǧan-t-id imezwura : Akken tebɣuḍ tiɣzifeḍ ay iḍ d ulaqrar ad yali wass.

Farid Benmokhtar

D aselmad di tesdawit Paris VIII.

 

Quitter la version mobile