Akken di mi sexsin taftilt, ddunit akk tessusem, isel sakin i lmal d lehwayec-nni yakk ittaɣ lḥal deg uxxam, deg udaynin, d izgaren, d aɣyul, di tɣerɣert d aqjun d umcic, di taârict d iyuzaḍ, d wiyaḍ akk. Lḥasun, wid akk d-iḥbes uxxam, la heddren gar-asen :
Aqjun (la yettru) : Huuuu ! Huuuu !
Amcic : Cuuuut ! A mmi, ad aɣ-d-tessakiḍ sidi d lalla ! Dacu akka k-yuɣen ?
Aqjun : Dacu i yi-yuɣen ? Huuuu ! Aâni ur teẓriḍ ara ?
Amcic : Dacu ?
Aqjun : Sidi… meskin… azekka ad immet !
Irkul : Amek ???… dacu-t ??… Awaah !!… Wi yak-innan ??…
Aɣyul : Ad tessusmem, ad aɣ-tanfem ad neṭṭes neɣ ad suɣeɣ ?
Azger : Susem keč, ečč aqerruy-ik ! Ur tesliḍ ara, la k-qqaren azekka ad immet sidi, meskin.
Aɣyul : Ccah !… Awi-d ukan !
Tayaziṭ : Annaɣ a Reppi, meskin ! A w’ifkan fell-as aqerru n lalla i yi-ittakren timellalin-iw !
Aɣerda : Lukan ad as-mleɣ i sidi yiwen usfel ad imneɛ !
Irkul : Dacu ? Anwa ?… amek ?…
Aɣerda : Ad izzi amcic, ad t-izlu.
Amcic : Anwa wagi d-ineṭqen !!…
Tayaziṭ : Susmet tura, hennit-aɣ, anfet i weqjun ad aɣ-d-iḥku.
Aqjun : Hat-aya wayen illan… hat-aya wayen illan… (yawi-yasen-d taḥkayt segmi tebda : sbeḥ mi yedda d sidi ɣer tebḥirt, isla-yasen i yefrax ula d netta, di tmeqbert mi yeḥḍer i tɣuzi n uẓekka…) tura, azekka ma yunef-as i lalla ad tger aẓeṭṭa, ad temmet nettat, ma yenna-yas ad immet netta. Ulakin i mi ihegga aẓekka i yiman-is, teḥsiḍ…
Tayaziṭ : A nnger-is ! A tawaɣit-is ! Acimi ur as-ittanef ara kan ad temmet nettat ?
Ayaziḍ : Ay aqjun, niɣ mi tger kan lalla aẓeṭṭa ara temmet ?
Aqjun : Ih.
Ayaziḍ : Ihi, mer d nek i d netta, ad galleɣ deg-s ur t-tgir, ad menɛen i sin.
Aqjun : D tidet, walakin atan teggul nettat : ad t-tger, d ar t-tger.
Ayaziḍ : Ihi, ma tɣelb-it, ccah deg-s ! Xaṭer, lemmer d nek, teḥrem d ar d nek ara tt-inɣen !
Tayaziṭ : A war tawḍeḍ !
Amcic : I win ara tt-icudden ; Akken ur teggar ara aẓeṭṭa, ur ttmettaten.
Ayaziḍ : Ma tzemreḍ-as keč ?
Aqjun : Cuuuut susmet… waqila… waqila… ufiɣ-d amek ara yexdem sidi lemmer d win ara yaɣen awal, ishel am ulac.
Irkul : Dacu ?
Aqjun : Yak ad tt-icudd, am akka d-teqqarem, neẓra-t ur as-izmir ara, terna-t. Ihi lemmer deg issen, ata wakken ara s-ixdem : ad tt-yeǧǧ alamma d taswiɛt-nni taneggarut if ara tekker ad tger aẓeṭṭa, ad as-d-yekk si deffir, ad tt-iwwet s walbaâd idebzen s aqerru, ad tt-israɛ. Ḍemneɣ-k a ma igerrez-as tiyita ma tuki-d di lweqt ar lweqt. Sakin, mi d-tuki azekka-nni, ittaɣ lḥal tfut teswiɛt-nni tamerbuḥt. Neɣ ma yefka Rebbi, ar tt-tewwet tmagart n uẓeṭṭa i wayen ar as-d-iqqimen i ddunit-is.
Irkul : Welleh a xuya ad ak-yaâfu Rebbi ay aqjun ! Umadder-ak !
Aâli Ubuttiṭ (weḥd-s, weḥd-s) : Umadder-ak ay aqjun. Welleh ar d-ak-tt-issineɣ d lxir ! Ziɣ di mi yi-qqaren Aâli Ubuttiṭ. Ddaâwa teshel am tiqecmaât, nek ur ẓriɣ.
Azekka-nni sbeḥ zik tebda tmeṭṭut tettḍummu tasga, tettheggi yakk ayel ilezmen i uzeṭṭa, am tin ara s-yinin : « Muqel ur ttuɣ ara ».
Ma d netta yunef-as kan, ittaɣ lḥal lxaṭer-is ithenna, ikkes-as uɣebbar segmi yefra d yiman-is tin ara s-ixdem. Ma yehwa-yak, ɛad, yuɣal armi d lḥanna-nni, d lemɣiḍat-nni i t-tɣaḍ, i ndama ɣer wul-is uqbel ad d-teḥḍer teswiɛt-nni if ara yemiẓẓed ɣer-s ad tt-iwwet, netta laâmer yesɛi tasa ad yerfed ula d afus-is ɣer-s. Walakin, iẓra Rebbi, ar nnig lebɣi-s wanect-a. Tabaɛ, lḥasun, di syen akkin ad ɛumen wussan if ara s-iḥku, ad tt-issefhem, ad as-iḍleb smaḥ.
Yiwet n teswiɛt, nettat truḥ ɣer tala neɣ wissen anda. Netta yekker, yali ɣer taârict, yextir-d yiwen deg idebzen-nni n at zik. Ladɣa amecṭuḥ deg-sen aqerruy-is anect n yini. Irra-yas-d s lexbar ad israɛ ula d azger, isubb-d, iqqim ɣer lkanun. Adebbuz ddaw ucḍaḍ ubernus, tigecrar-is d iḍarren-is la ttergigin, am win iwumi ara tendeh tawla, neɣ tendeh-as s tidet, iqqim yurǧa.
Lawan n lefḍar, iḍher-ak lḥal a lukan d udi d tamemt ur izmir ad ten-issebleɛ. Ma d nettat, tečča armi terwa, tesfeḍ ifassen-is, tini-yas i wakken ad-as-isel : « Ah ! Tura waqila d lawan. Ad nekker ad nger aẓeṭṭa-nni… ». Tekker. Ayaziḍ idden… inessef wass…
Argaz, di mi temmaẓẓed ɣer yiwen ufeggag, ad t-id-teddem, netta yekka-yas-d si deffir, irfed adebbuz armi d setta u settin, ifka-yas tiyita s aqerru. Tameṭṭut ur tsuɣ, ur taâggeḍ, ur tenni aḥ ! Tesxerxer kan cwiṭ, am uzger mara yemzel, teɣli ɣef udem, teṭṭes.
Aâli Ubuttiṭ, mazal deg-s cwiṭ n laâqel, yaâddi issu-yas-d dɣa di tesga, irfed-itt, isgen-itt, igerrez-as asummet, iɣumm-itt armi d aqerru, inna-yas amzun ad as-d-tsell :
– « semmeḥ-iyi ! ».
Irfed abernus-is, irra akk tibbura, iṭṭef abrid-is iruḥ. Yaweḍ ɣer tebḥirt-is, inna-yas : « yak tura tameṭṭut-nni ur d-tettaki ara alamma d azekka akka imir-a. Ih, welleh ur mbawleɣ syagi alamma d imir-nni. Iggra-d laẓ d usemmiḍ, ulac uɣilif. Irna, tabaɛ, uklaleɣ ».
Iqqim din ass kamel, iwweḍ-d yiḍ, issu cwiṭ n ifilku, issummet adɣaɣ, iṭṭes.
Leǧwahi n ttnasfa n yiḍ, armi ata yessaki-t-id laâyaḍ. Yaf-d bururu netta d tkeɛabt, i la yettemsawalen s agemmaḍ deg iɣzer.
Bururu : Bururu !… Bururu !…
Takeɛabt : Waaaa laâslama-k a bururu ! Mreḥba yis-k ! Annaɣ ncedha-k… aṭas ayagi ur d-tbaneḍ !
Bururu : Ad kem-icedhi lxir. Ula d kem aṭas ayagi ur kem-ẓriɣ, aâni s anda tesneṭḍeḍ iman-im ?
Takeɛabt : D tidet a sidi. Yak teẓriḍ tamɛict tewaâr laâwam-agi. Ladɣa fell-aneɣ nekkni s wigi akka yettraǧun alamma yella win immuten. Alamma nettazzal si tmurt ɣer tayeḍ.
Bururu : Ihi ass-a, dacu-t akka i kem-id-iwwin ? Aɛni tella kra n tmeɣra is i tesliḍ di lǧiha-yagi ?
Takeɛabt : Wah ! A sidi ! Amzun ur teẓriḍ ara keč xir-iw. Tabaɛ, nniɣ bniɣ ad k-id-afeɣ tezwareḍ-iyi-d. Dɣa ttxil-k m’ur yi-temliḍ, nek ur fhimeɣ ara mliḥ. S tidet d tameṭṭut n bab n tferka-yagi… ara yeddun d tislit ????!!
Aâli Ubuttiṭ (i yiman-is)
– Ara yeddun d tislit ??!!
Bururu : D tidet, d nettat. Segllin, ttnasfa n wass, i temmut.
Aâli Ubuttiṭ : I temmut ??!!
Takeɛabt : Dacu dɣa i d sebba-s ?
Bururu : La m-qqaren d aẓeṭṭa, d afeggag amek akken, akk…
Iǧǧa-n din abernus-is, Aâli Ubuttit, ifka-tt-id d tazzla s axam, ildi tabburt s tuffɣa n laâqel, yedla ɣef tmeṭṭut, ikkes-as aɣummu, yaf-itt teqqur, semmḍet, tewweḍ ɣer wanda ara naweḍ.
Lmaâna n teqsiṭ-agi ? Mačči d yiwet ay deg-s. M’ur yi-iskaddeb ara Rebbi. Lḥasun, nek, tidet i Rebbi, am akken swaâreɣ-as cwiṭ. Dayen is i, daɣ netta, attan ǧǧiɣ-tt ɣer-k a win ara tt-iɣren. Akken i yak-ihwa fru-tt.
Belaïd At Ali
07/1946
Timerna / Notes :
Lehwayec : iɣersiwen, lmal (ayen akk iddren : iɣersiwen, igṭaṭ, iselman)
Azerkeṭṭif : d agṭiṭ aberkan (fr. merle, pie, …)
taferka-yagi nettaɣ : taferka-yagi neṭṭef, ideg nella, …
Sakin : syin akkin (fr. à partir de là, de ce moment…)
iduz uksum-iw : idub uksum-iw ?
Segllin : seg llina, tura kan (fr. tout à l’heure, à l’instant, il y a un moment, …)
Ahaqel : wissen (win issnen, anwa issnen), peut-être…
Deg iyi-tesaâllileḍ : deg iyi-tesserfuyeḍ (= acuffu n wadis s wurfan imeqqranen)
Umadder-ak ! : ayyuz !, tbarek-lleh !, (fr. bravo !)
Tiqecmaât : d urar, d akellex (fr. jeu d’enfant, facile)

