dimanche, 26 octobre 2025
AccueilA la uneBelaïd At Ali : Jeddi (2/3)(Tazmamt n°5, asebter 175)

Belaïd At Ali : Jeddi (2/3)(Tazmamt n°5, asebter 175)

Date :

Dans la même catégorie

Million d’arbres, minute de silence !

25 octobre. On plante un million d’arbres. La pelle...

Dzaïr Media City !

L'Algérie vient de fêter ce 22 octobre la Journée...

«Le Prénom» d’El Mouhoub Mouhoud : un témoignage entre mémoire, identité et héritage

Dans Le Prénom. Esquisse pour autohistoire de l’immigration algérienne,...
spot_imgspot_img
- Advertisement -

Ḥedreɣ-as yiwen ubrid. 

Yiwen wass, neqqim akka tameddit, la nettqessir di teẓrut-agi n lḥara-nneɣ, armi nesla i waâggeḍ ikker deg ubrid usammer-agi n wadda. Nsell i tlawin smermuɣent : 

– Ahernut !!… 

Arrac la ttrun, irgazen la ttaânnin : 

– Ah ! Di laânaya-nwen !… Ah ! A Dda Lḥusin, Ah ! A Dda Areẓqi !

Lḥasun, nenna-yas s anwi wigi la yettemyenɣan. Nekker akk, nazzel, nsubb ɣur-sen, naf ziɣ-nni a d Jeddi, netta d yiwen umɣar nniḍen, dɣa ad yili d tizya-s, i yessekren « wah ruḥu », bɣan ad mseččawen ? Irna, i sin s tigelzyam ur k-aâniɣ ! Win inna-yas :

– Tixxert-iyi ! …Tixxert-iyi ! … Ad awiɣ laâmer-is !…

Wayeḍ inna-yas : 

– Tixxert-iyi ! … Tixxert-iyi ! … Ad ččeɣ aqerruy-is !…

Lḥasun, ikker nnfaq gar yemɣaren imcumen. Ulamma tiɛrar-nsen rẓent i sin, timira-nsen wḍent lqaâ, qqimen-ak a sidi, la ttbernennayen am sin iyuzaḍ, tigelzyam la laâbent gar igenni d tmurt.

Lamaâna, cwi, mbaâden, kkan medden gar-asen. Irna ur naâṭṭel ara, uzzlen-d warraw-nsen i sin. Yidir at Ḥemmu yewwi baba-s, Mesaâud at Aâli yewwi baba-s. Iḥun Rebbi ur uzzilen ara idammen ! (ass-agi tura mi ifut lhal, taqsiṭ-agi i yi-isserwuyen taḍsa akter n tiyeḍnin akk). Lamaâna, armi d ass-nni i ẓriɣ udem n Jeddi yexser s tidet. Yuɣal d awraɣ, la yettergigi, lḥasun… yaâreq-iyi Jeddi.

D acu i d sebba-nsen ?  Jeddi akked Ureẓqi at Aâli d lǧiran di tmazirt-nni ideg myuṭṭafen. Aâni yella win issembawlen talast illan gar-asen. Sakin, win yenna « d keč », win inna-yas « d wagi i d amkan-is ». Ma belḥara yewwi yiwen i wayeḍ iɣil neɣ sin iɣallen n wakal (lamaâna, tamsalt-agi n tlisa gar Leqbayel, win ara yeẓren tamacahut-is… anectilat…).

Ala, mačči d taḍsa kan i d cɣel n Jeddi. Asmi yas-d-rriɣ s lexbar akken ilaq, uɣaleɣ ttnadiɣ ad d-awiɣ sɣur-s ula d laâqel d lmaâqul. Argaz caben iɣallen-is, icfa-d i yemdanen, i lecɣal ara k-yaâǧben a bnadem ala s lqudima-nsen. D lemtel, mara yi-d-iḥekku ɣef lejdud-iw, baba-s n baba akked baba-s n yemma, neɣ, ladɣa ɣef baba, asmi d-iwwi yemma d tislit, ur tt-rewwuɣ ara.

Yenna-k : 

– Asmi nruḥ ad d-nawi yemma-k d tislit, ladɣa yakk dagi di taddart. Akken newweḍ ɣur jedd-ik Mḥiddin, yaf baba-k xussent-tt meyya duru i taâmamt, dɣa jedd-ik iggul : ur tt-tewwim tameṭṭut a war yettxassa yiwen usurdi !

Ladɣa netta, ɣef usurdi, ad immet ! Sakin yewqaâ baba-k, armi d-uzzleɣ s axxam, refdeɣ-d meyya duru, reḍleɣ-as-tent i baba-k, d wamek i yaɣ-d-ifka yemma-k. Walakin… hi… hi… hi… hi… ula d jedd-ik ur as-tent-ičča ara nfaâ : iruḥ, iwwi rbaâ meyya duru n taâmamt n yemma-k, iɣez-asent amruǧ ddaw uxxam, inṭel-itent, iɣumm-itent s wakal ; asmi yedla fell-asent ad tent-id-iddem… yaf-itent ulac ! Welleh asurdi !…

Dɣa steqsaɣ yemma ɣef teqsiṭ-agi, tenna-k d tidet.

Ad ternuḍ, ulamma ur yeɣri ara, iceffu. Icfa i wayen iwumi yesla seg wasmi d-ikker. Ifka-yas sidi Rebbi aqerru, ad as-tiniḍ d taktabt ; d lemtel ma yejbed-d ɣef wasmi yella d aqcic amecṭuḥ, yak ilaq alamma itebbet-itt-id s wass, s lmudaɛ, s saɛa, s dqiqa, iɣef iḍra waya neɣ waya. Ma yella, acḥal d abrid, walbaâd gar yemɣaren i t-id-inumren, ad t-tafeḍ la as-d-ittak limara, iḍha-d d netta i yecfan. 

Irna, qqaren, « win yunagen am win iɣran ». Jeddi yunag aṭas zik-nni. Izzenz taâṭṭart armi yaâya ɣer Waâraben. Ɣas ur irni ara si Bufarik d Aânnaba akkin, lamaâna ad as-tiniḍ iwweḍ lqern n ddunit. Ma yeḥka-yak-d kan ayen yaâddan fell-as di sya ɣer Tizi wezzu, berka-k, axsen ɛad mara k-d-ibdu tid myexdamen netta d Waâraben. Tabaɛ, tiqsidin ixdem i Waâraben, neɣ i yas-xedmen, ḥekkun-aɣ-tent-id d wid i yas-icfan, ur nettzuxxu, ur neskiddib, ur terri tmara.

Armi d asmi yemmut, ad as-yaâfu Rebbi, mazal ɣur-s yiwet lḥaǧa, ijmaâ-itt, ittḥadar-itt am tiṭ-is seg wasmi tt-id-iwwi seg Waâraben : aqessab. Anectilat, ad ilin deg-s sin iɣallen. Di tmurt, di tmurt-agi nneɣ, ur sliɣ ara s yiwen Uqbayli yesaân aqessab am winna, neɣ, ladɣa, ara izemren ad d-yawi yis tuɣac-nni n Waâraben n Seḥra am netta. 

Armi d asmi yekker ad immet, amek ixeddem ? Am win ara yakren, ad yerǧu ar d inessef yiḍ, ad yerr tabburt n uxxam ɣef yiman-is, sakin ad as-iserreḥ : ala « ayey »-nni n Iseḥrawiyen.  

Dɣa s limara n uqessab i yumneɣ, i fehmeɣ… lbaṭel d-qqaren ixdem-it di Taârabin.

Tameṭṭut tabaɛ, ama d taârabt, ama… tayeḍnin, ɣenni-yas kan, a bnadem : ewwet-as kana, ama d aqessab ama d ayen teẓriḍ ad tt-yaâǧeb ; siḥen kan ul-is, lḥasun, s ssut aḥnin. Sakin… mkullec… yeshel. Ad ternuḍ, yiwet s yiwet, di lweqt-nni, Jeddi mazal-it meẓẓi, iǧhedd, irna ad ilfu yesaâ ssifa, tis tnayen, Taârabin-agi, la k-qqaren selbent ɣef tǧenǧunin, tiaâqqucin-nni yakk ttawin yid-sen Leqbayel. Sakin iḍher-ak lḥal : ad ileḥḥu dadda-k… Jeddi ad ileḥḥu, ad ileḥḥu alamma d anda yufa agerbi ideg llant tlawin weḥḥed-nsent, dɣa ad yeḥbes. Ad iqqim, ad ildi « taḥanut-is », taylut ! Ad yaâreḍ uqbel s taâlluqin, timeqyasin, timessakin, ma tečča tečča, neɣ mulac… ad d-ijdeb aqessab-is. Sakin, imir-nni, alamma… llant teswiɛin ideg t-id-ttafen yergazen, imawlan ugerbi, la… ixeddem lecɣal ur nlaq ara, dɣa ad as-nedhen s teɣrit, neɣ ad t-tfak trewla ; llant teswiɛin nniḍen, ittḥun Rebbi, i yeqḍa cɣel-is uqbel ad t-id-siwḍen. 

Ijbed akken Jeddi aṭas netta d Taârabin, armi d asmi, la k-qqaren, i t-id-issemlal Rebbi netta d yiwen ixulfen wiyiḍ. Dɣa, d tin i d taqsiṭ taneggarut i t-id-infan si tmurt-nni. Nnan-ak, aâni, ixeddem-as-tt am imezwura, walakin winna aâni deg-s ‘’nnif’’ n Leqbayel. Irfed-d tamegḥelt, la yettnadi yakk tamurt anda ara yaf Jeddi ad t-ineɣ. Jeddi, akken iwala mačči d lecɣal ukellex, iṭṭef-d abrid s axxam. Deg wass-nni ur yaâfis tamurt n Waâraben.

Ahat, ma yefka Rebbi, ɣer lexxert-agi, d tamaâcuqt-ines i d-ittmektay mara yekkat aqessab deg iḍ, weḥd-s…

Cwiṭ, dɣa, d inig yunag ɣer Waâraben d lkerh, yuɣal ikreh-iten, i d sebba is yi-d-iwwi taqsiṭ-agi i aâzmeɣ ad d-ḥkuɣ nek, irna i yi-t-id-ismektin. Deg wasmi t-id-sawdeɣ, iwweḍ yagi d argaz ameqqran, nniɣ-t-id yagi, ufiɣ-d Jeddi yettusemma di tmurt-agi nneɣ, d ‘’amecḥaḥ’’. Win ikkren ɣer wayeḍ yini-yas ‘’ad tcuḥeḍ am Lḥusin at Ḥemmu’’. Nek s yiman-iw, di temẓi-w, aqli-i cfiɣ, awal n ‘’ceḥḥa’’ d win n Jeddi, daymen ttemdukulen di lxaṭer-iw. Irna, ur t-jerrbeɣ ara, ur t-teẓri tiṭ-iw. Ma belḥara imi yuzzel wawal, selleɣ-t ɣef medden.

Netta, ziɣ-nni ar d lekdeb. Tamezwarut, ur ilaq ara ad yeǧɛel bnadem imi yerḍel meyya duru i baba, asmi yuɣ yemma, ara d-cekkreɣ dagi Jeddi. Walakin ass n was-a, mara qqimeɣ d yiman-iw, wezneɣ tameẓyant tameqqrant, ttafeɣ a ziɣ-nni ar tella ceḥḥa d ceḥḥa. Akken, lxersum, ad iniɣ iččuḥu win ara yesaâun, istehza deg iman-is, ama i taâbbuṭ-is, ama i… waârur ; iččuḥu win ara yekfun iman-is, iɣul at uxxam-is s wayen illan d lferḍ ; iččuḥu lḥasun, ahat, win ara yewɛun ur ifki yara i yigellil.

Ihi, ma d akka i yella lḥal, mbaâden Jeddi akked ceḥḥa akken yebaâd igenni ɣef lqaɛa. Ittban uxxam illuẓen, mebla ma tkecmeḍ-t. Jeddi laâmer teffiɣ tfunast taleqqaqt deg uxxam-nsen. Iwwi-tt ula d mmi-s ar ass-a. Jeddi ala netta di taddart-agi nneɣ i ikesben tiɣrasin, ala netta i yeseččayen s tamemt. Jeddi ulamma ur d-issaâluluq ara deg wass n ssuq, d uzniq azniq, aqerru n uzger neɣ tixxamin n uksum, akken xeddmen « igad ur neččuḥu yara », lamaâna aksum aquran ur ixeṭṭu yara tugiwin-is aseggas s lekmel. Mi ttqarib ad as-ifak, ad izlu ikerri s tuffra. Ma yella win as-d-irren s lexbar izla, ad as-yini : « igrareb-iyi qrib immut, dɣa zliɣ-t ».

Iččuḥu Jeddi ? 

Ih, ẓriɣ acimi : imi yekseb amalu asammer, yeččuḥu ladɣa, ladɣa imi, akken i yas-qqaren : « iteffer idrimen-is di txubay, di texbuḍin, iselleɣ-iten di leḥyuḍ… » iččuḥu imi ur ak-ten-ifka ara, ay Aqbayli, akken ad as-ten-tjemaâḍ, yak ? Efk-iyi mmi-k akken ad yis yurar mmi », neɣ mulac teččuḥuḍ !… Iselleɣ idrimen-is di leḥyuḍ ? Di laânaya n Rebbi, ay … amurru xundiyen, ma ur d-iyi-temliḍ ihi anida ilaq ad ten-yeǧǧ nniḍen. Acimi ur yuɣ ara ṭumubilat d iɛudiwen ? D aɣyul kan i yeḥwaǧ, aɣyul dayem isaâ-t. Teggra-d, ẓriɣ, teggra-d temsalt n lebsa « ur yettlus ara ». Aâddan aâmayen ayagi ideg ẓriɣ Jeddi tikkelt taneggarut. Lamaâna ad qqneɣ kan allen-iw, hat-aya sdat-i : d anebdu, di tlemmast uzal. Aâni yerwa-d iṭij di tejmaât, atan yuli-d s axxam, iṭṭef-d azniq, s laâqel, s laâqel. Ur ikkat ara s taâkkazt-is akka d wakka, akken xeddmen iderɣalen nniḍen. Netta yesɛukkuz kan fell-as, tazmert tfuk-as, dayen, aârur-is yerreẓ ɣef sin, am win ara yewwudɛen i tẓallit. Afus nniḍen la yetthuzzu taseṭṭa, daymen, ɣas ulac izan, taqerrut-is tamellalt, taleggɣant, am tewdec-nni is mezzint tlawin ameslux. Aqendur, ala win, ibges ɣer nnig tgecrar, daɣ netta iciwan meqqrit, ɣummen taɣeggaṭ, taâbbuṭ akk aâryan, tekmec, am teylut n yilem. Iḍarren ḥafi. La d-ileḥḥu dac-dac. Mačči s lemkukrat, issen abrid, lamaâna dayen i d tazmert-is. Ma yerfed-d aqerruy-is, ad ak-ḍehrent wallen-is ldint ; walakin ttbanent d tiderɣalin. Alamma d iseddaren-agi ddaw lǧamaâ ara yebdu ad ittḥezzib, ad isferfud i leḥyuḍ ɣef zelmeḍ, aâlaṭer iẓra yella yifri ɣef yeffus. Sakin ata yewweḍ-iyi-d. Nek senndeɣ ɣer lḥiḍ n lǧamaâ. Aâni iwala-yi-d, neɣ… yesfuḥ-iyi-d ? Ata yerfed-d taqerrut-is am win ara yi-d-isekden. Lamaâna iruḥ la yettali. Lukan di d-usuɣ neɣ di d-nefseɣ d nnefs, tili ad iyi-d-yaâqel. Iẓra din kan i ttɣimiɣ. Sin iseddaren nniḍen iwweḍ asqif-nsen, ikcem. Anwa tura ara d-yasen ad iyi-d-yawin aserwal d ubalṭu, a… kumpli ? Ad iyi-d-irnu sebbaḍ « ittnejqiqen », d walbaâd n tcucay, tajḍit, ad iyi-d-yini : « sels-as-ten i Jeddi » ma neǧɛel yetḥaya-d ? Ur tt-ixeddem ara walbaâḍ seg wid s-iqqaren asmi yedder : « Ma iɣaḍ-ik wazal n userwal ad ak-ten-nxelles ! ». Nek lḥasun, n win yicban, ma… qqneɣ allen-iw, ur zmireɣ ara, irna ur qebbleɣ ara ad waliɣ Jeddi yelsa-ten. Mkul wa d lbaḍna-s.

Di beddu n lgirra-yagi yaâddan, nek d aâsekriw, usiɣ-d si tmurt n Tunes d amuḍin, wwiɣ-d aâcrin n yum n ttriḥ. Deg wakken ur zmireɣ ad mbiwleɣ la akka ala akka, ttɣimiɣ kan di tejmaât ass kamel… Ttarraɣ-tt kan i leqraya, lamaâna tiswiɛin nniḍen aâgguɣ, ttnadiɣ wi d wi ara mwanaseɣ, wi d wi ara hedreɣ. Dɣa… tikkelt-nni i yeǧaâl sidi Rebbi uqmeɣ « tamussni » s tidet akked Jeddi.

Cfiɣ ɣef wass amezwaru am ass-a. Ula d nek s taâkkazt, taktabt deg uqelmun. Wḍeɣ ɣer tejmaât, afeɣ ala Jeddi weḥd-s, isenned ɣer lǧedra n tulmut, sellmeɣ fell-as, aâniɣ tiblaḍin n uẓekka n Sidi Aâli, kkseɣ-d taktabt, bdiɣ la qqareɣ. Tura netta dihin agemmaḍ la yi-d-issikid kan, mazal idderɣel, issusem. Nek agemmad-a, aqerruy-iw di tektabt, laâqel-iw iruḥ. Neqqim akken-nni aṭas, armi d taswiɛt, aâyiɣ, ad d-qirreɣ tidet i Rebbi, d aâggu i aâyiɣ, refdeɣ aqerruy-iw, afeɣ-d Jeddi akken kan iqqim, issusem, la yi-d-iskad. Dɣa am win ara yi-d-iwten s ubeqqa. Nniɣ-as deg ul-iw : « welleh ma yella weɣyul, ma yella qlil n ttrebga am nek ». Di laânaya n Rebbi, argaz ameqqran, saâtin ayagi nemqabal, ala nek yid-s, weḥd-nneɣ, nekkini ǧǧiɣ-t, awal ur as-t-nniɣ, netta, dɣa yedḥa-d d uḍrif, issusem kan. Lḥasun nneḥcameɣ weḥd-i, weḥd-i, armi d ulamek. Ayen is yi-iswehmen aṭas, ladɣa, irna is dɣa iyi-iɣaḍ lḥal baɛda, d lefhama-nni ur yi-d-ilujeɛ ara d lmaḍi segmi ldiɣ taktabt. Lukan d albaâd n Leqbayel nniḍen, ideg ɛumen, tili sebaâ usebaâin d abrid ara yi-d-ilaɛi, ara yi-d-ihder, ara yi-d-igzem leqraya segmi bdiɣ. Daɣ netta ssneɣ-as-tt i Jeddi d lemziyya. Daɣ netta… iɣaḍ-iyi. Daɣ netta, welleh ar seg wass-nni i t-ḥemmleɣ ». Daɣ netta, ula d nek nniɣ-as : ‘’yuklal ad t-yaânu kan bnadem s tidet », neṭqeɣ ɣur-s nniɣ-as :

– Di laânaya n Rebbi a Jeddi m’ur yi-tsemmḥeḍ !

Ur yi-d-inni ara « dacu ?» akken i ǧaâleɣ. Inna-k :

– Laânaya n Rebbi d tameqqrant. Aha kan a mmi, ulac uɣilif. Tabaɛ, kunwi s wigi akka yeɣran, ittɣab cwiṭ laâqel-nwen. Ulamma ur ɣriɣ ara, lamaâna ẓriɣ : axir-ak azmam-nni wala ayen ara k-iniɣ nek.

– Ala a Jeddi. Welleh ar yella wayen ara yi-tiniḍ, ma ufiɣ-t di zmamat.

– D tidet, walakin…

Tura, dagi, ilaq-iyi ad… neggzeɣ i temqlelec-nni yakk is nemsebda lhedra nek d Jeddi, armi d-newweḍ ɣer wayen isebben i teqsiṭ i yi-d-iwwi.

Akken nemyeḥka yakk ayen i nesaâdda, nek di tmurt n Tunes, netta dagi di tmurt-nneɣ, awal ittawi-d wayeḍ, d ulabud ad d-neggri di lecɣal d lemaâlim n ddunit akken ma tella. Di lemaâlim akk n ddunit, nemlil-d d usaka n sadaqa. Ladɣa, yak nniɣ-t-id yagi, Jeddi yekka fell-as wawal : d amecḥaḥ. D amecḥaḥ ama ɣer at tmurt-is, ama ɣer inebgawen n Rebbi, ama ladɣa ɣer Waâraben, d wid ittmetran neɣ d wid-nni d-ittawin naâma ɣef iluɣman. Lemmer ittaf ur ten-ittwali yara.

Ihi, naweḍ-d ɣer wanda s-nniɣ :

– Yak, a Jeddi sadaqa telzem ɣef yinselmen, irna, waqila, « terfaâ lebla » ?

Yenna-k :

– D tidet a mmi : « sadaqa terfaɛ lebla, u waqila tzid f laɛmer ». Lamaâna temxalaf lefhama, tella sadaqa tella sadaqa. Nek ɣur-i, ur iseddeq ara win ara yarǧun ad teččar tejmaât, yawi-d i walbaâd n imsebriden tarbut n seksu, yinna-s s uɛeggeḍ : « Aɣ ad teččeḍ ! », akken ad as-d-slen, ad t-id-walin akk medden. Aṭas i ssneɣ xeddmen-tt dagi ɣur-nneɣ. Nek ɣur-i mačči d sadaqa ma teǧǧiḍ arraw-ik i laẓ, teččareḍ leǧyub-ik d timuzunin, tferqeḍ-tent sdat terbaât i yinebgawen n Rebbi n tebbura n leswaq. Nek ɣur-i ur tseddqeḍ ara asmi ara tawiḍ azger akked iḍebbalen i… Ccix Muḥend U Caâban neɣ i sidi… Bu-yiberwaqen, i tt-ikesben amalu asammer. Nek, lḥasun, a mmi, nek ɣur-i ur tseddqeḍ ma teqqareḍ « nek tteddiqeɣ ».

– Amek ihi a Jeddi ?

– Amek ? Dacu ara k-iniɣ a mmi ? Tamezwarut, nekkini, qqaren-as akk medden ččuḥuɣ, ittɣiḍ-iyi cci, eh… ssiwɛireɣ i sadaqa, daɣ netta, ahat, ur iyi-bziren ara ad ksuɣ tigi. Tis tnayen, ma yehwa-yak, a wlidi, mkulci ɣer wul, mkulci yettuɣal-d ɣer wul. Ula d sidi Rebbi ɣer wul. Yak, lamaâna semmeḥ-iyi, yak tumneḍ s Rebbi ?

– Ahya a Jeddi ! Ma umneɣ s Rebbi ?!!

– Lamaâna zwareɣ-ak-d : nniɣ-ak semmeḥ-iyi. Tabaɛ, ẓriɣ d ulaqrar ar tissined sidi Rebbi. Alaxaṭer ulamma d tarumit i teɣriḍ, ulamma d lkuffar i k-isḥefḍen, lamaâna Rebbi  ssnen-t ula d nutni… d laman kan ur uminen ara yis…

– Arǧu a Jeddi !…

– Arǧu keč. Ihi, nniɣ-ak, mkulci ɣer wul. Ula d sidi Rebbi, ma ur isfi wul-ik ma ur zeddig akken ilaq, ur tettamneḍ ara yis s tidet, s laman-nni… n tubat u lxaṭer, s laman-nni aẓidan, irna n gar-ak yid-s. Di seg-s akkin, mi yesfa wul-ik, zeddig, d ccerṭ, ḍemneɣ-k ar t-tafeḍ iččur d leḥnana, d ccerṭ ar ad tiḥnineḍ, ar tilqiq tasa-k, ar ad k-iɣiḍ d win illuẓen, itɣubnen, d ccerṭ, lḥasun, ar d ad tseddqeḍ d akken ilaq, d anda ilaq. Teẓriḍ a Belaid a mmi ? Nek ččuḥuɣ. Ččuḥuɣ s tidet mačči d lekdeb. Amek ? Wḍeɣ armi ufiɣ : a ziɣ-nni, a taswiɛt-nni deg ara yefk lebɣi i lḥanna-s, a taswiɛt-nni ideg ara yesḥes i tasa-s yesdub-itt lɣiḍ, ideg, lḥasun, ara iseddeq s tidet, deg ul, a taswiɛt-nni deg akken aâzizet, ẓidet, ɣlayet, ur tt-ittak ara sidi Rebbi ala i win iḥemmel, irna alamma s lqis d lmizan. Ilaq a bnadem, lamaâna win yewɛan, ibɣan ad… yezhu, ilaq-ak a bnadem ad tafeḍ tacemmaât, ad tt-tnadiɣ ass kamel, i wakken, wissen ad temlileḍ d win ara iḥeznen ul-ik, yuklal lḥanna-k. Nek ččuḥuɣ s tidet. Ccada n Rebbi, a di tlatin neɣ rebɛin-nni inebgawen n Rebbi i d-ittebdaden deg wass ɣer usqif-nneɣ, a Rebbi ma fkiɣ i yiwen neɣ d sin. Wiyaḍ nniḍen akk tellifeɣ-ten, sqerqireɣ-ten. Acimi ? Serfuyen-iyi. Serfuyen-iyi dɣa, imi ur ttafeɣ ara deg-sen win iɣef ttnadiɣ. Nniɣ-ak yesaâb aṭas akken ad d-temlileḍ taswiɛt ideg ara… yezhu wul-ik. Nniɣ-ak-t yagi diɣen, tella sadaqa d sadaqa. Ahat ma yefka Rebbi, tessneḍ taqsiṭ-nni n « temɣart d twaract n wudi » ?

Teqqim akka yiwen wass yiwet temɣart tama n lkanun, la d-tetekkes tiwurac n wudi si lḥila, tettarra-tent ɣer lḥila nniḍen. Taswiɛt teɣli-yas yiwet ɣer lkanun. Tger afus-is ad tt-id-tekkes, ulac, terɣa-d kan, ma d tawaract tefsi, tdubb dayen. Dɣa din din tɣawel tenna-yas : « Ruḥ, fkiɣ-kem d sadaqa i ccix Muḥend U Caâban, i sidi Bu-Iberwaqen, i sidna Mestafa, i sidi Wihin… Ad ttazzalen di laânaya-nneɣ ! ». 

Attan a Belaid a mmi… atan yiwen di lesnaf n sadaqa. Ma d ssenf nniḍen… ssenf nniḍen ?

Belaïd At Ali

07 / 1946

Timerna/notes :

1. ‘’Stayet’’ : stut (timɣarin issuguten awal, issemsaren, issuguten tiḥila, akked ikaruren…)

2. ‘’Tiqentyar i tbennu’’ : ayen akk i d-tesnulfuy, d assaɣ gar yemdanen, illa neɣ ur illi…

3. Debb-is : d winna kan i t-irnan, i yas-izemren (s wawal neɣ s tummeẓt…) (fr. dominateur, persécuteur)

4. ‘’Lferḥ yerra tiqit’’ : lferḥ ameqqran.

5. Timuzunin (tamuzunt) : idrimen n zik (ancienne pièces de deux sous en bronze).

6. Tabaɛ : d ayen illan, fr. naturellement, pourtant, bien évidemment.

Dans la même catégorie

Million d’arbres, minute de silence !

25 octobre. On plante un million d’arbres. La pelle...

Dzaïr Media City !

L'Algérie vient de fêter ce 22 octobre la Journée...

«Le Prénom» d’El Mouhoub Mouhoud : un témoignage entre mémoire, identité et héritage

Dans Le Prénom. Esquisse pour autohistoire de l’immigration algérienne,...

Dernières actualités

spot_img

LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici