5 mai 2024
spot_img
AccueilIdéeImeḥbas n yiseɣ

Imeḥbas n yiseɣ

S TMAZIƔT

Imeḥbas n yiseɣ

Tizzayrit n 1962 ar wass-a, ur ɣ-teǧǧi ur ɣ-txellef. Nekni s Leqbayel ulac tin ur ɣ-tesbubb. Neqqel-as am ṭṭbel, win iran yesṭerbek. Ulac imḥaddan neɣ qlilit, ma d nekni ifassen d ilmawen! Ufan-aɣ abrid.  

Aseggas-a yerna kra, yessawal i nnger. S kra ikka unebdu wten deg-neɣ ur cuḥḥen. Wwin imeɣnasen ar leḥbes, kksen-aɣ luksijin, ur qniɛen ara ssaɣen times i tmurt, skenfen argaz tameṭṭut, skenfen ulawen n wid i d yeqqimen. Lemmer ulac allalen itiknulujiyen imaynuten ara-d yesseknen lɛer-nsen, tili wten-aɣ-d s napalm, ad tefrun yid-neɣ ɣef yiwen webrid.  A tt-xedmen am wulac, udmawen n lɛer ur yelli deg wacu ara setḥin. 

Leḥkem ur nesɛi aḥkim, yeččur leḥbus d At Yiseɣ. Yeqqed tiwaculin-nsen. Ira ad yesseknu tuddsiwin-nsen. D leḥkem ungif! Yenwa s ddeq, s tyita, d leḥbes  ara-d yessens times n timmeɣnest yekkren deg wulawen n Leqbayel, neɣ ahat ula n wiyaḍ. Yettu akken Aqbayli, iɛeqqel gma-s di teswiɛt n ddiq, iḥemmel-it, yettili ar yidis-is, i tettu cedda d wayen i t-yebḍan yid-s. Ihi yawi ar leḥbes neɣ yeqqim, mmi-s n laṣel ur yettbeddil. 

Ass-a, ttaɛbiya teččur, rnan-d leqwanen imaynuten d ccnaq. Ldi-d imi-k, aru-d awal ur bɣin, a k-rren d arebrab, din yečča-k leḥbes. Ma drus! Ufan-d anda ara sefḍen lmus. Irebraben! Cwi kan, ssut n ddula n Lezzayer am yedrimen-is, ur teffɣen ara i tlisa, ttsewwiqen ala deg usekwaṛ. Imḍebbren-is, berrḥen, cemmten neɣ qqimen. Ur sen-d yesli yiwen. Uɣalen d taḍsa gar leǧnas. Anwi i k-yerran ay ajeɛbub d aftat! 

- Advertisement -

Irgazen d tlawin i rran d irebraben nekni nessen-iten, nɛuzz-iten, d imeɣnasen, d tasuta uzekka, d At wawal. Ur nɣin ur ukiren. Tiktiwin-nsen, isenfar-nsen ssuffuɣen ala ar tafat. Ad d awin ala tifrat d talwit. ɣas akken yal yiwen d abrid i d yewwi, wa d timanit wayeḍ d azarug, ma d taqbaylit tesdukkel-iten, tger-asen irebbi. Imeɣnasen am Ḥemmu, Lunas, Ɛebdennur, Qamira, Raziq, Kamel, Leḥlu, Buɛziz, Muḥend-Crif, Mulud, Mexluf… d imeyyaten nniḍen,  tiktiwin-nsen ẓẓant, uɣent. Tiktiwin-nsen d tid n tmurt n Leqbayel s umata. Ihi s kra n Uqbayli n laṣel d arebrab, ma tkemmel akka, a s-ifak yemru i lxuǧa.

Fket isem i tebɣim, cemtet akken tufam, imeḥbas-nneɣ n tesrtit d atmaten-nneɣ, d afud-nneɣ, d iseɣ-nneɣ, yes-sen ara tbedd tmurt. Yal cedda tettabaɛ-itt talwit. Adabu d wakraren-is, ilaq ad ḥsun akken Amezruy yessalay di ccan n yimeɣnasen yulin asawen s waɛrur, yettwaḥebsen, wid i yettwakkes wezref, yettwanɣan. S kra udabu amhersan yerran irgazen d tlawin d irebraben, agdud yettak-asen azal. Ilaq adabu ad yeḥsu amek i d yegra Mandela. Leḥkem amiḥyaf ulac tacmat ur s-yesbubb, ula d 27 iseggasen n leḥbes ur t-rẓin, ula d netta rran-t d arebrab. Tettum? Agdud azulu yessen-it, yettsuɣu yal ass: Mandela yid-k nella. Ula d Gandhi yettwarkeḍ, maca amek i d yegra ass-a i talsa. Amek i d yegra Mammeri, d azamul n tmaziɣt d tussna, tasdawit n Tizi Wezzu teṭṭef isem-is. Wid-nni akken i t-iregmen anda i d gran? D iceqfan yeffurmen, ttwaṭṭegren mi d uɣen ijdiden. Ula d De Gaulle rran-t Inaẓiyen d lḥukuma n Vichy d arebrab deg iseggasen n 40. Krim yestenyan ɣef uzarug n Lezzayer, d arebrab i t-yerra uwanek n De Gaulle yettun ansi i d yekka. 

Akken i s neqqar: win iteddun ɣef tidet yessawaḍ. Ihi, tiktiwin n imeɣnasen-nneɣ yettwakerfen di leḥbus n tizzayrit n 62 ar wass-a, ad flalint, ad ǧǧuǧgent, ad fkent isegmi i talsa. Akken ma llan imeḥbusa-nneɣ n yiseɣ, xeddmen ɣef teqbaylit. Taqbaylit i ɣef yemmut Matoub. Taqbaylit i ɣef  Yettwaḥbes Haroun d Baḥbouḥ d yemdukkal-nsen. Taqbaylit i ɣef yecna Chérif Kheddam d Slimane Azem. Taqbaylit ɣef i tura i tecna Taoues Amrouche d Feraoune. Imeḥbas-nneɣ i s-bɣan d zeddi n lqedd i teqbaylit. I ɣ-bɣan d tafat. Nekni iwwi-d a s-necfu, a sen-nerr lxir si tura. Issefk a nili ar yidis-nsen, ar twaculin-nsen, s wayen akk nezmer. Tilelli i yal ameḥbus n tesertit anda ma yella di Lezzayer neɣ deg umaḍal.

(*) Farid Benmokhtar d aselmad n tutlayt d yedles amaziɣ di tesdawit n Paris 8.  

Auteur
Farid Benmokhtar (*)

 




LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici

ARTICLES SIMILAIRES

Les plus lus

LABA Asbl accueille Leila Zerhouni et Kamel Bencheikh

LABA asbl est heureuse de vous présenter un tandem littéraire Leila Zerhouni et Kamel Bencheikh, auteur.es d'origine algérienne. Les deux écrivains nous reviennent tantôt avec un roman réaliste "Un si...

Les derniers articles

Commentaires récents