13.9 C
Alger
AccueilA la uneBelaïd At Ali : Asmi heddrent lehwayec (Aqerru yeqquren ittaɣ-itent)2/2 (tazmamt n°5,...

Belaïd At Ali : Asmi heddrent lehwayec (Aqerru yeqquren ittaɣ-itent)2/2 (tazmamt n°5, asebter 197)

Date :

Dans la même catégorie

Sadek Yousfi : le souffle nouveau de la scène kabyle

Sadek Yousfi incarne aujourd'hui la force tranquille d'une culture...

«Planète verte» ou la révolution comme horizon d’espoir

Planète verte est un fable politique d’anticipation. D’une écriture tantôt...

France‑Algérie : tensions autour du versement des pensions des retraités

Le dossier des pensions des retraités algériens vivant en...

Tamanrasset, capitale industrielle… sur le papier

Le ministre du Commerce extérieur et de la Promotion...
spot_imgspot_img
- Advertisement -

Akken di mi sexsin taftilt, ddunit akk tessusem, isel sakin i lmal d lehwayec-nni yakk ittaɣ lḥal deg uxxam, deg udaynin, d izgaren, d aɣyul,  di tɣerɣert d aqjun d umcic, di taârict d iyuzaḍ, d wiyaḍ akk. Lḥasun, wid akk d-iḥbes uxxam, la heddren gar-asen :

Aqjun (la yettru) : Huuuu ! Huuuu !

Amcic : Cuuuut ! A mmi, ad aɣ-d-tessakiḍ sidi d lalla ! Dacu akka k-yuɣen ?

Aqjun : Dacu i yi-yuɣen ? Huuuu ! Aâni ur teẓriḍ ara ?

Amcic : Dacu ?

Aqjun : Sidi… meskin… azekka ad immet !

Irkul : Amek ???… dacu-t ??… Awaah !!… Wi yak-innan ??…

Aɣyul : Ad tessusmem, ad aɣ-tanfem ad neṭṭes neɣ ad suɣeɣ ?

Azger : Susem keč, ečč aqerruy-ik ! Ur tesliḍ ara, la k-qqaren azekka ad immet sidi, meskin.

Aɣyul : Ccah !… Awi-d ukan !

Tayaziṭ : Annaɣ a Reppi, meskin ! A w’ifkan fell-as aqerru n lalla i yi-ittakren timellalin-iw !

Aɣerda : Lukan ad as-mleɣ i sidi yiwen usfel ad imneɛ !

Irkul : Dacu ? Anwa ?… amek ?…

Aɣerda : Ad izzi amcic, ad t-izlu.

Amcic : Anwa wagi d-ineṭqen !!…

Tayaziṭ : Susmet tura, hennit-aɣ, anfet i weqjun ad aɣ-d-iḥku.

Aqjun : Hat-aya wayen illan… hat-aya wayen illan… (yawi-yasen-d taḥkayt segmi tebda : sbeḥ mi yedda d sidi ɣer tebḥirt, isla-yasen i yefrax ula d netta, di tmeqbert mi yeḥḍer i tɣuzi n uẓekka…) tura, azekka ma yunef-as i lalla ad tger aẓeṭṭa, ad temmet nettat, ma yenna-yas ad immet netta. Ulakin i mi ihegga aẓekka i yiman-is, teḥsiḍ…

Tayaziṭ : A nnger-is ! A tawaɣit-is ! Acimi ur as-ittanef ara kan ad temmet nettat ?

Ayaziḍ : Ay aqjun, niɣ mi tger kan lalla aẓeṭṭa ara temmet ?

Aqjun : Ih.

Ayaziḍ : Ihi, mer d nek i d netta, ad galleɣ deg-s ur t-tgir, ad menɛen i sin.

Aqjun : D tidet, walakin atan teggul nettat : ad t-tger, d ar t-tger.

Ayaziḍ : Ihi, ma tɣelb-it, ccah deg-s ! Xaṭer, lemmer d nek, teḥrem d ar d nek ara tt-inɣen !

Tayaziṭ : A war tawḍeḍ !

Amcic : I win ara tt-icudden ; Akken ur teggar ara aẓeṭṭa, ur ttmettaten.

Ayaziḍ : Ma tzemreḍ-as keč ?

Aqjun : Cuuuut susmet… waqila… waqila… ufiɣ-d amek ara yexdem sidi lemmer d win ara yaɣen awal, ishel am ulac.

Irkul : Dacu ?

Aqjun : Yak ad tt-icudd, am akka d-teqqarem, neẓra-t ur as-izmir ara, terna-t. Ihi lemmer deg issen, ata wakken ara s-ixdem : ad tt-yeǧǧ alamma d taswiɛt-nni taneggarut if ara tekker ad tger aẓeṭṭa, ad as-d-yekk si deffir, ad tt-iwwet s walbaâd idebzen s aqerru, ad tt-israɛ. Ḍemneɣ-k a ma igerrez-as tiyita ma tuki-d di lweqt ar lweqt. Sakin, mi d-tuki azekka-nni, ittaɣ lḥal tfut teswiɛt-nni tamerbuḥt. Neɣ ma yefka Rebbi, ar tt-tewwet tmagart n uẓeṭṭa i wayen ar as-d-iqqimen i ddunit-is.

Irkul : Welleh a xuya ad ak-yaâfu Rebbi ay aqjun ! Umadder-ak !

Aâli Ubuttiṭ (weḥd-s, weḥd-s) : Umadder-ak ay aqjun. Welleh ar d-ak-tt-issineɣ d lxir ! Ziɣ di mi yi-qqaren Aâli Ubuttiṭ. Ddaâwa teshel am tiqecmaât, nek ur ẓriɣ.

Azekka-nni sbeḥ zik tebda tmeṭṭut tettḍummu tasga, tettheggi yakk ayel ilezmen i uzeṭṭa, am tin ara s-yinin : « Muqel ur ttuɣ ara ».

Ma d netta yunef-as kan, ittaɣ lḥal lxaṭer-is ithenna, ikkes-as uɣebbar segmi yefra d yiman-is tin ara s-ixdem. Ma yehwa-yak, ɛad, yuɣal armi d lḥanna-nni, d lemɣiḍat-nni i t-tɣaḍ, i ndama ɣer wul-is uqbel ad d-teḥḍer teswiɛt-nni if ara yemiẓẓed ɣer-s ad tt-iwwet, netta laâmer yesɛi tasa ad yerfed ula d afus-is ɣer-s. Walakin, iẓra Rebbi, ar nnig lebɣi-s wanect-a. Tabaɛ, lḥasun, di syen akkin ad ɛumen wussan if ara s-iḥku, ad tt-issefhem, ad as-iḍleb smaḥ.

Yiwet n teswiɛt, nettat truḥ ɣer tala neɣ wissen anda. Netta yekker, yali  ɣer taârict, yextir-d yiwen deg idebzen-nni n at zik. Ladɣa amecṭuḥ deg-sen aqerruy-is anect n yini. Irra-yas-d s lexbar ad israɛ ula d azger, isubb-d, iqqim  ɣer lkanun. Adebbuz ddaw ucḍaḍ ubernus, tigecrar-is d iḍarren-is la ttergigin, am win iwumi ara tendeh tawla, neɣ tendeh-as s tidet, iqqim yurǧa.

Lawan n lefḍar, iḍher-ak lḥal a lukan d udi d tamemt ur izmir ad ten-issebleɛ. Ma d nettat, tečča armi terwa, tesfeḍ ifassen-is, tini-yas i wakken ad-as-isel : « Ah ! Tura waqila d lawan. Ad nekker ad nger aẓeṭṭa-nni… ». Tekker. Ayaziḍ idden… inessef wass… 

Argaz, di mi temmaẓẓed ɣer yiwen ufeggag, ad t-id-teddem, netta yekka-yas-d si deffir, irfed adebbuz armi d setta u settin, ifka-yas tiyita s aqerru. Tameṭṭut ur tsuɣ, ur taâggeḍ, ur tenni aḥ ! Tesxerxer kan cwiṭ, am uzger  mara yemzel, teɣli ɣef udem, teṭṭes.

Aâli Ubuttiṭ, mazal deg-s cwiṭ n laâqel, yaâddi issu-yas-d dɣa di tesga, irfed-itt, isgen-itt, igerrez-as asummet, iɣumm-itt armi d aqerru, inna-yas amzun ad as-d-tsell : 

– « semmeḥ-iyi ! ».

Irfed abernus-is, irra akk tibbura, iṭṭef abrid-is iruḥ. Yaweḍ ɣer tebḥirt-is, inna-yas : « yak tura tameṭṭut-nni ur d-tettaki ara alamma d azekka akka imir-a. Ih, welleh ur mbawleɣ syagi alamma d imir-nni. Iggra-d laẓ d usemmiḍ, ulac uɣilif. Irna, tabaɛ, uklaleɣ ».

Iqqim din ass kamel, iwweḍ-d yiḍ, issu cwiṭ n ifilku, issummet adɣaɣ, iṭṭes.

Leǧwahi n ttnasfa n yiḍ, armi ata yessaki-t-id laâyaḍ. Yaf-d bururu netta d tkeɛabt, i la yettemsawalen s agemmaḍ deg iɣzer.

Bururu : Bururu !… Bururu !…

Takeɛabt : Waaaa laâslama-k a bururu ! Mreḥba yis-k ! Annaɣ ncedha-k… aṭas ayagi ur d-tbaneḍ !        

Bururu : Ad kem-icedhi lxir. Ula d kem aṭas ayagi ur kem-ẓriɣ, aâni s anda tesneṭḍeḍ iman-im ?

Takeɛabt : D tidet a sidi. Yak teẓriḍ tamɛict tewaâr laâwam-agi. Ladɣa fell-aneɣ nekkni s wigi akka yettraǧun alamma yella win immuten. Alamma nettazzal si tmurt ɣer tayeḍ.

Bururu : Ihi ass-a, dacu-t akka i kem-id-iwwin ? Aɛni tella kra n tmeɣra is i tesliḍ di lǧiha-yagi ?

Takeɛabt : Wah ! A sidi ! Amzun ur teẓriḍ ara keč xir-iw. Tabaɛ, nniɣ bniɣ ad k-id-afeɣ tezwareḍ-iyi-d. Dɣa ttxil-k m’ur yi-temliḍ, nek ur fhimeɣ ara mliḥ. S tidet d tameṭṭut n bab n tferka-yagi… ara yeddun d tislit ????!!

Aâli Ubuttiṭ (i yiman-is)

– Ara yeddun d tislit ??!!

Bururu : D tidet, d nettat. Segllin, ttnasfa n wass, i temmut.

Aâli Ubuttiṭ : I temmut ??!!

Takeɛabt : Dacu dɣa i d sebba-s ?

Bururu : La m-qqaren d aẓeṭṭa, d afeggag amek akken, akk…

Iǧǧa-n din abernus-is, Aâli Ubuttit, ifka-tt-id d tazzla s axam, ildi tabburt s tuffɣa n laâqel, yedla ɣef tmeṭṭut, ikkes-as aɣummu, yaf-itt teqqur, semmḍet, tewweḍ ɣer wanda ara naweḍ.

Lmaâna n teqsiṭ-agi ? Mačči d yiwet ay deg-s. M’ur yi-iskaddeb ara Rebbi. Lḥasun, nek, tidet i Rebbi, am akken swaâreɣ-as cwiṭ. Dayen is i, daɣ netta, attan ǧǧiɣ-tt ɣer-k a win ara tt-iɣren. Akken i yak-ihwa fru-tt.   

Belaïd At Ali

07/1946

Timerna / Notes :

Lehwayec : iɣersiwen, lmal (ayen akk iddren : iɣersiwen, igṭaṭ, iselman)

Azerkeṭṭif : d agṭiṭ aberkan (fr. merle, pie, …)

taferka-yagi nettaɣ : taferka-yagi neṭṭef, ideg nella, …

Sakin : syin akkin (fr. à partir de là, de ce moment…)

iduz uksum-iw : idub uksum-iw ?

Segllin : seg llina, tura kan (fr. tout à l’heure, à l’instant, il y a un moment, …)

Ahaqel : wissen (win issnen, anwa issnen), peut-être…

Deg iyi-tesaâllileḍ : deg iyi-tesserfuyeḍ (= acuffu n wadis s wurfan imeqqranen)

Umadder-ak ! : ayyuz !, tbarek-lleh !, (fr. bravo !)

Tiqecmaât : d urar, d akellex (fr. jeu d’enfant, facile)

Dans la même catégorie

Sadek Yousfi : le souffle nouveau de la scène kabyle

Sadek Yousfi incarne aujourd'hui la force tranquille d'une culture...

«Planète verte» ou la révolution comme horizon d’espoir

Planète verte est un fable politique d’anticipation. D’une écriture tantôt...

France‑Algérie : tensions autour du versement des pensions des retraités

Le dossier des pensions des retraités algériens vivant en...

Tamanrasset, capitale industrielle… sur le papier

Le ministre du Commerce extérieur et de la Promotion...

Dernières actualités

spot_img

LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici