Ala tamɣart d tislit i iqeddcen deg uxxam, sbeḥ zik cwiṭ. Talwest Mesaâd teffeɣ wissen sani. Argaz mazal-it iṭṭes di tɣurfet.
Attan tusa-d Faṭima s ubidun n waman, la tesmiriy ɣer tsebbalt.
Faṭima : Annaɣ a yemma Wnisa !…
Wnisa : Acu ?
Faṭima : Yella ccɣel ara m-xedmeɣ mi fukeɣ aman ?…
Wnisa : Ccɣel ? Ur walaɣ ara. Mi d-tfukeḍ aman testaâfuḍ kan, lqut yella ?…
Faṭima : Ih yewjed akk. Ihi, annaɣ a yemma Wnisa, ad ruḥent d tarbaât ɣer Jeddi Mangellat, ma ulac uɣilif ad dduɣ ?…
Wnisa : ɣer Jeddi Mangellat ? A yell-i… nek atta tcacit-iw… Ur am-qqareɣ ruḥ, neɣ ur ttruḥ. Atan ɣur-m urgaz-im…
Fatima : Netta, niɣ atan iṭṭes. D kem kan, ma ur yi-teḥwaǧeḍ ara… tabaɛ la qqarent, d aggaḍ kan d tuɣalin, ahat ad t-id-afeɣ mazal ikkir.
Wnisa : Nniɣ-am, nek ur am-tterriḥeɣ, ur kem ttaṭṭafeɣ… ḍebber aqerruy-im. Imi yella wergaz-im, nek ur d-tekkeɣ nnig-s…
Faṭima : Ayexti, a yemma Wnisa, lemmer am netta yenna-k : « mi yam-ihwa ad truḥeḍ sani n kra, ciwer kan yemma, nettat tessen xir-iw ». Ihi, tura muqel kan kem… Ma ulac uɣilif, ma ur yi-teḥwaǧeḍ ara i ccɣel ?…
Wnisa : I ccɣel ? I ccɣel ? Ihi d ccɣel-iw kan ara d-tafed d sebba !… d ccɣel, d ccɣel.. aâni a yell-i d iḥerqan i la d-tzeddmeḍ ass kamel ?…
Faṭima : Ala… nniɣ-am ma ur yi-teḥwiǧeḍ ara sebḥ-agi… cawreɣ kem…
Wnisa : Tcawreḍ-iyi ?… ihi ad tt-id-terreḍ ɣef aârur-iw ?… Wammag netta yaâmmed-am ad truḥeḍ sani yam-ihwa ? Hi netta waḥed-wen ad am-itterriḥ, nek ad kem-ttaṭṭafeɣ ?… Niɣ ?… Ihi netta yelha, nek dir-iyi ??… Ihi, ma yelha ines, ma dir inu ?…
Faṭima : Ayexti, a yemma Wnisa ur am-nniɣ ara netta yelha kem diri-kem !…
wnisa : Ala… qqar-as-ten kan di tɣurfet.
Faṭima : Greɣ-am Reppi, d acu d-iwwin akk imeslayen-agi ?…
Wnisa : Amek… imeslayen-agi ?… Ihi tura qḍaâ deg-i ula d lhedra !
Faṭima : Lemmer d swab kan a yemma Wnisa…
Wnisa : Ur yi-qqar ara « yemma », greɣ-am win i kem-id-ixelqen !…
Faṭima : Yirbeḥ, nniɣ-am lukan d lḥeq, cawreɣ-kem kan ma ad dduɣ d tmeziyar ɣer Jeddi Mangellat… Daya…
Wnisa : Tcawreḍ-iyi ? Ihi nek, s uqerru n win akken illan di Fransa, mačči s wagi kem-yuɣen, ur am-nniɣ, ur d-wjiɛaɣ, a war tettruḥuḍ ula ɣer Lezzayer ! Ad am-iniɣ « ur ṭṭruḥ ara », sakin… deg iḍ, ad as-tettruḍ, ad as-teqqareḍ « yemma-k dihin, yemma-k dagi yakk » ? Ihi d nek i kem-iṭṭfen d tameḥbust ? Ruḥ… ruḥ ma yehwa-yam ula ɣer ssuq !
Faṭima :
– Ihi ɣas ad dduɣ ?
(Wnisa ur as-terri akk awal. Tezleẓ, teffeɣ seg uxxam ɣer lḥara. Faṭima tesla-yasent i timzuyar ad d-sawalent seg usqif. Tɣawel testew, tesḥurrem, tuli armi d tabburt n tɣurfet, tesla-yas i wergaz-is mazal-it iṭṭes, la yesxerxur. Di syen, tabburt n usqif tefka-tt, tedda akked terbaât ɣer Jeddi Mangellat.
Cwiṭ akka, ata yers-d Mḥend si tɣurfet, issared udem-is, yemma-s la d-tesmiriy lqahwa.
Mhend : Sani akka i ruḥent ?
Wnisa : Anti ti ?
Mḥend : Anti ti ?… Tilawin, Mesaâd akked tayeḍ ?
Wnisa : Ma d Mesaâd attan kan dagi ɣur lǧiran, ma… d tayeḍ… wissen ?
Mḥend : Amek ? Amek wissen ? Ur teẓriḍ ara sani truḥ ?
Wnisa : A wlidi, ur yi-ttruẓ-ara aqerruy-iw sbeḥ zik… Nniɣ-ak ur ẓriɣ ara… Aâni ad tt-tabaɛeɣ deffir sani truḥ… tabaɛ, niɣ tenniḍ-as « ruḥ sani m-yehwa ».
Mḥend : Amek ??…
Wnisa : … Irna nek lḥasun ata yagi iqerḥ-iyi uqerru-iw…
(Tekker, teṭṭef tabburt n usqif, teffeɣ, teǧǧa-t di lḥara la yestemtum weḥd-s. Atta tekcem-d Mesaâd, taf-it-id akken s wurfan).
Mḥend : Ur teẓriḍ ara sani truḥ ?
Mesaâd : Anta ta ?
Mḥend : Nettat, tayeḍ ?
Mesaâd : Faṭima ?… teḍher-iyi tedda d terbaât ɣer Jeddi Mangellat. Maâna ɛument, irna ur n-ttaâṭṭilent ara.
Mḥend : Ɣer Jeddi Mangellat ??… Ur as-tenni i yemma ?…
Mesaâd : Wah, welleh ar armi yas-tenna. Niɣ, steqsaɣ-tt. Aâni tesleb ad truḥ ur tt-tcawer ?
Mḥend : Ihi d yemma i yeskiddiben ? Nettat tenna-k « ur ẓriɣ ara yakk sani truḥ ».
Mesaâd : Tettaɣed awal-is ?… ḍemneɣ-k. Heqq jeddi Mangellat-nni dɣa, ma truḥ armi tt-tcawer.
Mḥend : Yirbeḥ : Atan dɣa ass-agi ara d-baneɣ d argaz neɣ d Ḥlima. Atan ad seṭṭleɣ claɣem-agi, a ma truḥ ur as-taâmmed yemma, ur as-taâwed i wexxam-nneɣ !
(Mesaâd teẓra s tidet i d-iggul. Teẓra ma ur as-tenni yemma-s « d nek i yas-iserrḥen », ad yetlef gma tameṭṭut-is. Dɣa nettat teffeɣ ɣer Teẓrut, tama n usqif-nsen, taf yemma-s din teqqim).
Mesaâd (i yemma-s) : A yemma, atan Mḥend yeggul, ad yetlef Faṭima ma ur as-tserrḥed ara ɣer Jeddi Mangellat.
Wnisa : Yah ?… Ihi dɣa ad ẓreɣ ma ur isseḥnat ara.
Mesaâd : Ayexti, a yemma, ula d kem… niɣ tabaɛ, d ccert aciwer ar kem-tcawer ?…
Wnisa : Tcawer-iyi ?… Tcawer-iyi… maâna ur as-nniɣ ara ruḥ. Amek ara s-iniɣ d nek i yas-iserrḥen ?…
Mesaâd : Ini-yas d kem i yas-iserrḥen akken ur tt-itellif ara… sakin…
Wnisa : Ad skiddbeɣ ?? I wudem n Lalla Faṭima, ad skiddbeɣ ? Ɣer ccib-iw ?… ɣer tzallit-iw ?…
Mesaâd : A yemma, mačči dayen n dir, ad tzeraâḍ kan lehna gar mmi-m d teslit-im… Yerna…
Wnisa : Nniɣ-am lhi-d kan d ccɣel-im ! Mačči d kem, yell-i, ara yi-imlen !
(Twala Mesaâd uli texdem (2). Tuɣal tekcem s axxam, terna-d tekcem-d Wnisa. Qqimen akken i tlata di lḥara, wa ur ihedder i wayeḍ, la ttragun kan Faṭima ad d-tas. Akken armi aṭas… atta tusa-d, tekcem-d, udem-is d azeggaɣ, si tikli, yerna di tlata-nni tefhem ɛussen-tt, d nettat melmi ad t-tḍil).
Mḥend : (i Faṭima) Sani truḥed ?…
Faṭima : ɣer Jeddi Mangellat.
Mesaâd : Niɣ nniɣ-ak a gma…
Mḥend : Kem susem kan ! (i tmeṭṭut-is) I mi truḥeḍ, yella win iwumi tenniḍ ?
Faṭima : Nniɣ-as i yemma… i yemma-k.
Wnisa : I nek nniɣ-am ruḥ ?
Faṭima : Nniɣ-am ma ur sɛiɣ ara ccɣel, tenniḍ ulac…
Mḥend :
– Tenna-yam ruḥ, neɣ ur am-tenni ara ??…Ini-d kan !
Mesaâd : Awlidi, ula d keč, la k-teqqar ccwer tcawer-itt, tenna-yas ulac ccɣel. Dacu nniḍen ?
Wnisa : Yerna di laânaya n Reppi, iwumi akka yakk ? Niɣ keč tenniḍ-as « ruḥ sani m-ihwa ».
Mhend : Wi m-innan akka ??
Wnisa : Attan ɣer-k… D nettat dɣa…
Faṭima : Ala a … mma Wnisa, nniɣ-am : maâna alamma cawreɣ-kem… yella Reppi gar-anteɣ.. ;
Wnisa : Reppi ad iwwet aqerruy-im ! Ihi dɣa s Reppi-nni tessneḍ akken ma nniɣ-am ruḥ ɣer Jeddi Mangellat ?
Faṭima : Ur yi-tenniḍ ara ruḥ lamaâna, armi…
Mḥend : Yah ! Saḥa ! Dɣa tura kan. Aâddi, erfed leḥwayeǧ-im !
Mesaâd : A gma ttxil-k… ur sseḍsay ara medden.
Mḥend : Kemmini, nniɣ-am eṭṭef aqemmuc-im !
(Teddem-d Faṭima yakk leḥwayeǧ-is, terra-tent s asenduq, terra asenduq ɣef uqerruy-is. Argaz izzewr-itt sdat-s, ffɣen i wesqif, ruḥen. Qqiment Wnisa d Mesaâd, di lḥara, mqabalent, akken aṭas ur myehdarent. Taswiɛt)
Mesaâd : Tura akka-gi yaâǧeb-ikem lḥal, tferḥeḍ ?… Niɣ…
Wnisa : Dacu ?
Mesaâd : Dacu ??? D iẓẓan !!…
Belaïd At Ali
Timerna/notes :
Tamɣart : Wnisa (1)
Tislit-is : Faṭima
Talwest n teslit (yell-is n temɣart) : Mesaâd
Argaz n teslit (mmi-s n temɣart) : Mḥend
1. Wnisa, Unisa : planète Vénus (isem i tmeṭṭut) ; Awnis, Lewnis (isem i wergaz).
2. Uli = ur illi (uli yexdem = ur illi wayen ara yexdem).