26 octobre 2024
spot_img
AccueilA la uneBusiness, tasekla, akked tsertit... ma terra tmara !

Business, tasekla, akked tsertit… ma terra tmara !

Aman akked zzit ur ddukulen, ur zeddin, akken tebɣiḍ terwiḍ-ten, taggara ad d-tifrir zzit afella, nnig waman.

D talast-nni ur nban, ur nefki talɣa, i yellan gar umyaru yernan ccan i tsekla di yal ltamurt, i talsa n tallit deg yedder, akked win yeznuzun lkaɣeḍ.

Yiwen umussnaw inna deg wawal-is : « llan wid yettarun ungalen, llan wid yettarun tiḥkayin », mačči yiwen ubrid-nsen. Tamsalt tettwassen.

Awal nniden inna-t Mass Mammeri : « win ittarun, d win iran ad yini ayen ibɣa, ayen illan deg wul-is » (quand on écrit, c’est quand on a quelque chose à dire).  D win i d iswi n tira, akken ad d-iffeɣ wawal seg yiwen umdan (amaru), ad iddu, ad yessiɣ i tmura, ad irnu ccan i tsekla, i tmussni.

- Advertisement -

Wid iznuzun lkaɣed s teqsidin yuran, d abrid nniḍen. Wid-nni teddun am wid yettarun si zik tiḥreztin / leḥruz ; d urar usekkak si yal tama, am win yuran ur yumin, am win yumnen s yiccer n lkaɣed deg yella usxerbubec s isekkilen. D ssuq uterki !

Di tmurt n Lezzayer ass-a, llan i sin wudmawen n imyura-nni : wid irran tira d aɣrum-nsen, akked wid tt-igan d tafellaḥt-nsen akken ad tili tsekla-nsen d afud akken taggara ad tesnerni tamussni di tmurt, ad teẓẓu izerfan, ad tbedd tugdut s ufus n imeɣriyen-nsen, zun d uẓu n yemɣan.

Akka diɣ, mačči d yiwen ubrid !

Talast, ma tella talast, ad tili d « war talast », akken yal/tal yiwen ad yaru ayen ira ad yaru. Ma ass-a adabu ur d-igi afrag (la censure) am iseggasen izrin si 1962, mačči d aɣref ara yesbedden tilisa timaynutin n ufrag. Syin, ayen ilhan ad t-ddmen yemdanen, ad iddu ad innerni, akerfa ad iqqim ad t-tali tɣebbart di tnedlisin/librairies.

Di temlilit d-illan ussan-a di tzeqqa n udlis Lmulud At Maâmmar di Tizi Wezzu, amyaru Muḥemmed Muleshul ur d-yusi akken ad issiwel ɣef wayen nniḍen nnig idlisen i yura, i yettaru.  D win i d aɣrum-is.

Wid i d-yusan ad as-slen, ur ten-id-iqqin yiwen akken ad qqimen din ad as-slen. Ma ttwakellxen, d nitni i ikellxen iman-nsen, am di tedyant-nni ḥekkun zik n win d-iwwin ayaziḍ ‘’bu wacciwen’’ ɣer ssuq (1).

Ma yella wayen nniḍen, ma seksen-d imdanen si yal tama akken ad ččaren tazeqqa n yidles, am akken iskar FLN si 1962, d tamsalt nniden. Tidett azekka ad d-tban.

Awal aneggaru, illa business di yal annar, am tdamsa, am tsekla.

Maca yella business ilhan, iteddun di tafat i wammud/lfayda n wa neɣ n win, illa business n usekkak i yekkaten s yal taḥilett. Mačči d ayen d-innulfan di tmurt n Lezzayer kan s wid d-issuffuɣen idlisen yiwen deffir wayeḍ, am texbizin di lkuca.

Wid-nni, ur illi d aɣbel-nsen ma ur tseggem tsertit, ma llan imeḥbas n tikta i yettwacudden agguren d wagguren di leḥbas, ɣef izerfan d tugdut di tmurt n Lezzayer.

Tasekla s lmizan-is. Yiwen uneɣmas/umesjernan isteqsa Mammeri di yiwet tdiwennit, inna-yas (2) :

– Tettaru kra n wungal amaynut tallit-a ?

Irra-yas Mouloud Mammeri,

– Ad d-ittlal iman-is (s leḥder kan, am tlalit n umdan).

Aumer U Lamara

Timerna / Notes.

1) Taqsiṭ n uyaziḍ bu wacciwen di ssuq : isbedd yiwen aqiḍun di tnemmast n ssuq, icudd ayaziḍ di teɣmert n uqidun-nni, syin ittẓeggi s ṭṭelq n taɣect-is :

– « Ayyaw ad teẓrem ayaziḍ bu waccinwen ! Ayyaw ay imsewwqen ! ».

Imir kan guggin-d, derren yemsewwqen-nni zdat uqiḍun ; win ifkan aṣurdi, ad ikcem si tebburt n uqiḍun, ad iẓer ayaziḍ icudd, am iyuzaḍ akk n tmurt, ad iffeɣ si tebburt-nniḍen, ad iruḥ akkin, ad issusem.

Akken armi ttwakellxen akk yemsewwqen-nni.

2)  « Je laisse s’en écrire un », réponse de Mouloud Mammeri à un journaliste qui lui demandait s’il était en train d’écrire un nouveau roman.

LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici

ARTICLES SIMILAIRES

Les plus lus

Les derniers articles

Commentaires récents