28 mars 2024
spot_img
AccueilPolitiqueTamazɣa  Idduklen, d abrid ɣezzifen...

Tamazɣa  Idduklen, d abrid ɣezzifen…

S TMAZIƔT

Tamazɣa  Idduklen, d abrid ɣezzifen…

Inekraf/imeḥbas yellan ass-a di yal tiɣremt ẓran ɣef wacu i d-kkren. Ur d-kkiren ɣef twacult-nsen, neɣ ɣef taddart-nsen, neɣ ɣef tiɣremt-nsen kan. Nutni kkren-d akken tamurt n Lezzayer ad tbedd d tamurt n tarwa-s, d tamurt n izerfan akked talwit.

Amkan n inekraf n hirak/tanekra yella deg yexxamen-nsen, ɣer watmaten-nsen. Ur illi d amkan nniḍen iwumi medlent tebbura.

Tiɣri n ugdud/uɣref iban ur iffir, di yal tikli n talwit deg iberdan, d talalit n Lezzayer tamaynut n tidett, mačči d tin n usekkak akked tefranin n zzur n « buṭi neɣ qqim, Muḥend yaâdda, yaâdda ! », n zik-nni.

Tamuɣli d-iffɣen si yal tikli, d talalit n tmurt tameqqrant i yellan yakan deg umezruy, d tiɣri :  ‘’Pour une Afrique du Nord des droits de l’Homme’’, am akken yura s tira tazeggaɣt deg ubrid.

- Advertisement -

D asirem-a i yuklalen ad neseddu awal fell-as, acku llan wuguren. Anwa asalu ur d-nemlal uguren, meẓẓiyen neɣ meqqren ?

Nekkni ad asen-neg isem akken ad d-ffɣen i tafat :

  1. Tamuɣli n ‘’nnig ukanun’’ iwumi nsemma ‘’tilelli ɣas tewweḍ-d tmes axxam’’,

  2. Tawekka n taârabt-tinneslemt (arabo-islamisme) ikecmen gar yiccer d weksum,

  3. Tiḥḥerci n tmura n umaḍal akken ur d-tettlal tmurt n Tmazɣa n izerfan.

1. Tamuɣli n »nnig ukanun »

Asalu-nni n ‘’tlelli akken tebɣu tili’’, di yiwet tama yella d tazmert tameqqrant, di tama nniḍen d ugur anect n udrar ; yal taddart d tilellit, yal tawsimt/laârc d tilellit, yal tamnaṭ/région d tilellit. Di tmara n ṭṭrad kan i ddukulent ; mi yefra yimenɣi, yal yiwen ad yezzi ɣer tagduda-s, s udabu-s, s izerfan-is akked laâwayed-is. Imussnawen yessnen tamurt-nnaɣ ufan-d aẓar n waṭan i yuɣen tamurt, armi d-ttasen imnekcmen yiwen deffir wayeḍ (Ifniqen, Ruman, Iwandalen, Aâraben, Iterkiyen, Ifransiyen), armi d aseggas n 1962.  

Si tallit n Yugerten ur teddukel tmurt akken ad teg adabu i d-ilulen seg iẓuran-is akken ad yizmir ad yezdi tiɣermin d temnaḍin, ad tbedd tmurt n Tmazɣa d yiwet. Timucuha n tdukli n tmurt i d-illan seg umussu n ‘’Imrabḍen/El Murabiṭun’’ akked win n Imwaḥden/El Muwaḥḥidin’’, ur zmirent ad ffrent iṭij s uɣerbal. I snat, d amussu aberrani n tinneslemt i ten-iseddan.

Tikli n umussu n hirak/tanekra tessefk ad tekkes tamuɣli-nni n zik n ‘’tlelli n war talast’’. D azref akked teɣdemt /justice i d asafar amezwaru akken ad d-ilal wudem n udabu issefken i tmurt. Yiwet tefra, mačči d win n jacobinisme i d-iqqimen si mi teffeɣ Fransa, acku yessuffeɣ tamurt ɣer twaɣit n wass-a. D timanit n temnaḍin illan deg umezruy i d abrid-is, ma ddment tamussni yellan ass-a, akken ad ddunt di ‘’lweqt-nsent’’ i bennu n tmurt tameqqrant n tagmatt, tallalt akked talwit.

2. Tawekka n taârabt-tinneslemt

Di yal tamurt i tekcem tsertit adabu yellan s taârabt-tinneslemt, amzun tekcem di tnifift-nni n tbuciḍant/oeil du cyclone. Am udabu n ukaskiḍ i yebna Bumedyen si 1962, am igelliden n usekkak di Merruk, am udabu n tunes yerran tamuɣli-s ɣer wagmuḍ n igelliden n petrol, am Libya n Geddafi inegren, yiwen usalu-nsen : ur d-fkin azar si tmurt  taneslit, seg yidles n tmurt.

Ma neqqim di tmurt n Lezzayer kan, amur ameqqran n yemdanen yellan deg udabu (FLN, ANP, taɣdemt, aɣerbaz akked tneɣlaft n ddin, …) frurxen-d seg yidles n taârabt-tinneslemt. Deg wallaɣ-nsen llan d Aâraben-inselmen, mačči d Izzayriyen d Imaziɣen ; ɣas s wawal cennun « Ǧazaa’iru-na, ya bilad el judud ».

D nutni i d-issuffɣen tasertit n ‘’badisiyya-nuvembrya’’di 2019, s wannayen n Palestine di tnemmast Lezzayer, akken ad uraren s umezruy, zun d taârabt-tinneslemt i d-ikksen tamurt si gar tuccar n temhersa n Fransa.

Ass-a ‘’taârabt-tinneslemt’’ d ugur ameqqran, acku tsenned ɣer tmura taârabin n wagmuḍ, ɣer tgeldiyin n Qatar, Limarat, Saâudeyya… Tella tedrimt tameqqrant akken ad seddun tasertit-nsen. Amedya d anekcum di tkebbaniyin n tdamsa di tmurt, d iqulab n wureɣ/lingots d’or i d-fkan akken ad seččen ineɣlafen n tmurt. Mačči d yiwet twaɣit.

Iswi n tsertit taârabt-tinneslemt akked tsalafit, d tawekka di yal tamurt. Anda tekcem ad tebḍu tmurt d iḥedren : Lubnan, Libya, Laâiraq ass-a… 

Tamurt n Lezzayer ur d-teteffeɣ si yir tagnitt deg tella ma tenker iman-is, tenker amezruy-is d yidles-is, teqqim d taxunit n tmura n wagmuḍ, Saâudeyya, Qatar, …

Yiwen usalu i yellan, d taddukli n yal amussu di Merruk, Lezzayer, Tunes d Libya akken ad tebnu Tmazɣa tameqqrant, d tamurt zdat UE/Urupa yedduklen.

3. Tiḥḥerci n tmura n umaḍal akken ur d-tettlal tmurt n Tmazɣa tameqqrant.

Akka llant tmura n Tmazɣa bḍant am ibawen ɣef lluḥ, akken llant teddunt deg wammud/lfayda n tmura tiberraniyin. Am Fransa, Ṭelyan, Spanya… yiwet ur tessarem ad d-tlal tmurt tamaynut n Tmazɣa Idduklen n nnig 100 imelyunen n imezdaɣ. Akken tebḍa tezmer-nsent (Merruk, Lezzayer, Tunes, …), i tettimɣur lfayda n tmura tixsimin-nsent, di yal tamsalt, di tdamsa neɣ deg  wayen nniḍen. D urar yettwassnen, i yellan di yal tama n umaḍal.

Abrid n bennu n Tmazɣa Idduklen ɣezzif maca mačči d awezɣi. Ma yekka-d umussu seg ugdud, d bennu iteddun ad idum. Ma ur nessin amek, yal yiwen ad yefk tamuɣli ɣer tkerkas ɣef tebna tejmaât n UMA/Union du Maghreb Arabe, zun d urar n terbaât-nni yeqqimen i diminu, yal yiwen ikkat ad asen-ikellex i wiyaḍ. Mačči d win i d abrid, issefk abrid nniḍen.

D tiddukliwin n yal tamurt, di yal annar (tadama, tasekla, addal, idles s umata, ikabaren …) i yellan d ifadden ur issanaf yiwen ɣer wayen nniḍen.

Taggara, mačči d petrol, lgaz akked tedrimt i d afud n tddukli akken ad zdint tmura yellan ass-a bḍant, d abgas n tarwa n tmurt di yal tiɣremt, i tddukli ur tessefcal twekka n beṭṭu, d taârabt-tinneslemt neɣ d aṭan nniḍen azekka. 

Tigusa llant, rsant : d amezruy, d idles akked d usirem i yimmal n tarwa n tmurt, d azekka iteddun ad yif iḍelli.  

D asalu ur nelli d win n ‘’at ukakskiḍ n tiɣilt ufella’’ i yesseqdacen tamsalt n Polisario zun d aseffud !

Auteur
Aumer U Lamara, écrivain

 




LAISSEZ UN COMMENTAIRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
S'il vous plaît entrez votre nom ici